رژیم فستینگ اصطلاحی است که این روزها بسیاری از افراد آن را به کار می برند. متاسفانه بسیاری از افراد از محتوای دقیق رژیم فستینگ بی اطلاع هستند. بسیاری در کنار این اصطلاح از عبارت پاکسازی کبد هم استفاده می کنند که چندان بهره ای از واقعیت ندارد. البته نباید از نظر دور داشت که رژیم فستینگ یا همان روزه داری اگر به درستی رعایت شود واقعا مفید است.
این رژیم با راه اندازی پدیده ای به نام اتوفاژی حتی می تواند ریسک برخی از بیماری های بسیار خطرناک را کاهش می دهد. از آن میان می توان به بیماری های خودایمنی و نیز سرطان اشاره کرد. البته همان طور که گفتیم در این مورد برخی اطلاعات نادرست هم در اینترنت وجود دارد که باید حتما مورد بازبینی قرار گیرد. روزه داری یا فستینگ در شرایط مناسب می تواند بسیار مفید و مطلوب باشد. بله اگر به درستی رعایت شود می تواند باعث تمیز کردن چربی باقیمانده در کبد هم می شود. اما به شرط این که به درستی اجرا شود.
رژیم فستینگ یا روزه‌داری یک الگوی غذایی است. الگویی که در آن اپیزودهای ناشتا بودن و غذا خوردن به طور منظم و متناوب مشاهده می شود. این رژیم غذایی بین دوره‌های ناشتایی و غذا خوردن نوسان دارد. در این رژیم روزه متناوب یا روزه طولانی را شامل می‌شود و به دلیل فواید زیاد در کاهش وزن و تقویت ایمنی کلی بدن محبوبیت پیدا کرده است. وقتی غذا نمی خوریم، بدن در وضعیتی موسوم به استرس فیزیولوژیک قرار می گیرد.
در این حالت بدن وارد فاز فعال کردن کورتیزول می شود. کورتیزول ترکیبی از خانواده گلوکوکورتیکوئید هاست. این ترکیب می تواند فرآیند هایی مانند گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز را تحریک کند. با وقوع گلوکونئوژنز از منابع کربوهیدرات و چربی برای تولید انرژی استفاده می شود. به این ترتیب است که از تجمع چربی در بدن جلوگیری می شود. به این ترتیب است که نیاز به فعال شدن انسولین کمتر می شود. به این ترتیب است که خطر بروز مقاومت نسبت به انسولین کاهش می یابد.
به این ترتیب است که احتمال بروز دیابت هم کاهش می دهد. بنابراین این رژیم می تواند برای پیشگیری از ابتلا به دیابت بسیار مفید باشد. در عین حال روزه داری بسیار طولانی مدت و بدون اپیزودهای غذا خوردن می تواند خطرناک باشد. چون با تخریب پروتئین و وقوع پروتئولیز ممکن است باعث بروز تعادل ازته منفی شود. این وضعیت خطرناکی است که حتی می تواند با بروز مشکلات کلیوی همراه شود.
همان طور که اشاره کردیم یکی از معایب بزرگ رژیم فستینگ کم آبی است. بنابراین باید اولا برای رژیم فستینگ برنامه دقیق علمی داشت. روزه داری مسلمانان یکی از بهترین طراحی ها را برای رژیم فستینگ دارد. بسیار مهم است که در ساعات بین افطار تا مصرف سحری از مقادیر کافی میوه و مایعات استفاده شود.
این وضعیت باعث کاهش خطر گرمازدگی و آسیب کلیه در اثر بی آبی می شود. همچنین باید در نظر داشت که طول اپیزودهای بی آبی و بی غذایی باید تنظیم شده باشد. طولانی بودن بیش از حد مدت اپیزودهای گرسنگی می تواند خطرناک باشد. می تواند باعث آسیب چشم، پوست، کلیه و قلب شود. می تواند حتی باعث بروز ایسکمی در مغز شود.
البته این اتفاقات در حالت عادی روزه داری که از اذان صبح تا اذان مغرب غذا نمی خوریم، رخ نمی دهد. ضعفی که معمولا در حین روزه داری رخ می دهد، می تواند به تحریک گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز منتهی شود که در کوتاه مدت مفید و در درازمدت می تواند خطرناک باشد. بنابراین باید همیشه فستینگ را به صورت کنترل شده انجام داد.
رژیم فستینگ ۱۶ به ۸ به معنای روزه‌داری به‌مدت ۱۶ ساعت در روز و سپس یک استراحت غذایی ۸ ساعته است. این نوع روزه‌داری متناوب ممکن است برای افرادی که قبلا روزه ۱۲ ساعته را امتحان کرده‌اند اما هیچ نتیجه‌ای ندیده‌اند، مفید باشد. در واقع درست مثل یک روزه 16 ساعته و بعد یک دوره افطار و غذا خوردن هشت ساعته است. یکی از خصوصیات این نوع رژیم غذایی شام خوردن در ساعت هشت شب و بعد روزه داری تا زمان ناهار روز بعد است.
در این فاصله هیچ میان وعده ای مصرف نمی شود. نوع دیگری از رژیم فستینگ رژیم 12 به 12 است. در این نوع رژیم غذایی 12 ساعت گرسنگی و 12 ساعت غذا خوردن داریم. برخی افراد با این رژیم ممکن است پاسخ مثبت ببینند. برخی هم ممکن است بعد از پیروی از این رژیم به این نتیجه برسند که بهتر است از رژیم 16 – 8 پیروی کنند.
از دیگر مثال های فستینگ می توان به رژیم فستینگ جنگجو، رژیم فستینگ 24 ساعته و رژیم فستینگ یک روز در میان اشاره کرد. در حال حاضر یکی از بهترین رژیم های فستینگ فرم 16 به 8 است. در عین حال رژیم غذایی دو روز در هفته یا 2 به 5 هم یکی از رژیم های فستینگ محبوب است که از نظر کارایی و عوارض تقریبا در کنار رژیم 16 به 8 قرار گرفته است.
طبیعی است که رژیم فستینگ می تواند با تحریک فرآیند هایی مانند گلیکوژنولیز و گلوکونئوژنز باعث مصرف مقادیر بالایی از قند و کربوهیدرات ذخیره شده در بدن به خصوص در کبد شود. همچنین در مرحله بعد از مصرف ذخایر کربوهیدرات فستینگ منجر به مصرف چربی و مواد لیپیدی می شود. به این ترتیب است که شخص در نتیجه فستینگ دچار کاهش وزن می شود.
کاهش مصرف غذا در ساعات روزه‌داری باعث افزایش تولید نوروپپتیدها و فاکتورهای رشد عصبی می‌شود که به بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با مغز مانند دمانس یا زوال عقل کمک می‌کند. تجمع چربی در همه جای بدن می تواند رخ دهد. درست است که تجمع این چربی در کبد و بافت های چربی بیشتر است، اما همین چربی می تواند دور مغز را هم فرا بگیرد و باعث مشکلات جدی شود.
از نتایج مستقیم این رژیم فعال سازی مکانیزم های گلیکوژنولیز، گلوکونئوژنز و لیپولیز است. در گلیکوژنولیز گلیکوژن موجود در کبد رو به عیدرولیز شدن می رود. این فرم ذخیره قند در بدن ماست. این فرم در اثر هیدرولیز به تولید گلوکوز می پردازد. گلوکوز تولید شده در فرآیندی به نام سیکل کربس به تولید ATP می پردازد. این ماده شکل ذخیره شده انرژی در بدن ماست. این ماده به مصرف سلول های مغزی می رسد.
بنابراین فستینگ می تواند مواد انرژیایی بیشتر در اختیار مغز قرار دهد. لیپولیز به شکست چربی های ذخیره در بدن اطلاق می شود. این کار به همراه گلوکونئوژنز باعث می شود چربی ذخیره در بدن به قند های ساده تبدیل شود و به مصرف مغز برسد.
رژیم فستینگ درست به همان دلیل که می تواند برای سلامت قلب مفید باشد، برای سلامت مغز هم مفید است. اما باید در نظر داشت که این رژیم نباید به حدی شدید باشد که زمینه ساز آسیب قلبی و مغزی شود. سنجش برخی فاکتورها مانند تروپومیوزین و تروپونین، و مواردی مانند لاکتات دهیدروژناز (LDH) می تواند به خوبی نشانگر وضعیت سلامت قلب فرد باشد و در مورد نحوه ادامه رژیم فستینگ به ما کمک کند.
برای افرادی که تحت این رژیم ها هستند، شاید استفاده از مکمل های تغذیه ای خاصی مانند فول کر مناسب باشد. فول کر یک مکمل تغذیه ای حاوی ویتامین C، زینک و ویتامین D است. این مکمل می تواند سلامت بدن شخص را در شرایط تشدید استرس فیزیولوژیک در طول فاز فستینگ فراهم کند. برخی از مطالعات از افزایش میزان مرگ و میر در میان بیماران مبتلا به بیماری قلبی یا سرطان در اثر رژیم های فستینگ متناوب خبر داده است.
رژیم فستینگ باید برای هر کسی به نسبت وزن، قد و شرایط بیولوژیک تنظیم شود. رژیم فستینگ درست مثل یک لباس باید به قامت شما دوخته شود. استفاده از یک متد یکسان برای همه ممکن نیست. ممکن است یک نوع رژیم فستینگ در شخصی باعث آسیب شدید کلیوی و قلبی شود. ممکن است کسی که بیمار است در نتیجه رژیم فستینگ حتی وضعیت بدتری پیدا کند.
فستینگ در شرایط بسیار سخت می تواند باعث تخریب عضلات، ضعف سیستم ایمنی و حتی آسیب قلب شود. ایسکمی قلبی و مغزی از قطعی ترین نتایج این رژیم شدید آسیب رسان به بافت های بدن است.
رژیم فستینگ با کاهش حجم چربی امکان کاهش وزن مزاحم را فراهم می کند. وقتی این چربی اضافی از بین می رود، امکان ساخت و رشد عضلات فراهم می شود. در واقع این رژیم همراه با ورزش فوایدی مانند کمک به سوزاندن چربی یا لیپولیز، افزایش شفافیت ذهنی و عملکرد شناختی و کاهش التهاب را دارد. البته نباید از نظر دور داشت که در حالت ناشتا ورزش کردن کمی دشوار است.
به خصوص اگر ورزش سنگین باشد. روزه داری متناوب ممکن است به بدنسازان و ورزشکاران حرفه ای آسیب برساند، اما برای افراد آماتور مناسب باشد. انجام روزه متناوب در کنار یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین و تمرین منظم عضلات، می تواند سلامت قلب و ارتقای سطح هورمون ها را به دنبال داشته باشد.
از جمله مزایای رژیم فستینگ 16 – 8 می توان به بالا رفتن سطح هورمون رشد، کاهش سطح کلسترول و تری گلیسرید، تسکین التهاب های مزمن و تسریع از دست رفتن چربی اشاره کرد. در مورد افراد ورزشکار حرفه ای نیاز به پیروی از رژیم های غذایی خاص که با توجه به شرایط خود فرد طراحی و پیاده سازی شده اند داریم.
رژیم فستینگ در صورتی که به درستی طراحی شود، می تواند با بهبود قدرت تمرکز و ارتقای کیفیت تصمیم گیری همراه باشد. به حداقل رساندن کورتیزول باعث کاهش حالات اضطراب می شود. کورتیزول به خودی خود وقتی در شرایط استرس فیزیولوژیک هستیم، می تواند در بدن بالا برود. این بالا رفتن کورتیزول مصرف قند ها و چربی های ذخیره را افزایش می دهد. با این همه زیاد شدن بیش از حد کورتیزول می تواند مشکل ساز باشد. به همین دلیل در این رژیم ها سنگین ممکن است شخص دچار تحریک پذیری و بدخلی و تغییر مود شود.
طبیعی است که تجمع چربی در بدن می تواند بسیار خطرناک باشد. تجمع چربی با بالا رفتن سطح کلسترول و تری گلیسرید می تواند ریسک بروز بیماری های قلبی عروقی را بالا ببرد. بالا رفتن چربی و قند در بدن ریسک بروز سرطان را نیز افزایش می دهد.
قبل از شروع رژیم فستینگ حتما باید از شخص آزمایش خون و ادرار بگیرید. باید میزان تحرک، میزان خواب شبانه روزی و وضعیت هورمون ها به خصوص هورمون تیروئید بررسی شود. همچنین برخی آزمایش های تکمیلی مانند بررسی وضعیت قلب بسیار مهم است.
شیرینی های ساده، غذاهای چرب، غذاهای حاوی کالری بالا و کربوهیدرات های ساده باید در طول این رژیم و به خصوص در فاز گرسنگی به حداقل برسد. در مقابل استفاده از غذاهای پرپروتئین، غذاهای حاوی چربی های گیاهی غیر اشباع، میوه ها و سبزی های دارای محتوای قند پایین و مغزها باید به حداکثر برسد. برای به حداقل رساندن میل به مصرف قند و چربی باید از مکمل هایی مانند کروم و نیز کربوهیدرات های کمپلکس مانند غلات کامل استفاده کرد.
رژیم فستینگ در صورتی که به صورت کنترل شده و مدیریت شده تنظیم و پیروی شود، می تواند در تسکین الهتاب های مزمن مانند استئوآرتریت موثر باشد. البته همیشه در کنار این رژیم ها باید به تجویز مقادیر مناسبی از مکمل های تغذیه ای پرداخت. تجویز این مکمل ها می تواند باعث جبران کمبود مواد ریزمغذی شود که در نتیجه این رژیم در بدن به وجود می آید.
رژیم فستینگ می تواند برای بهبود بیماری های ی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز موثر باشد. پیروی از یک رژیم فستینگ مناسب در کنار استفاده از مکمل های تغذیه ای مناسب می تواند نقش مهم و موثری در بهبود نتایج رژیم و کنترل این گونه بیماری های التهابی مزمن داشته باشد.
رژیم های فستینگ در سال های اخیر به عنوان یک راه موثر برای مقابله با افزایش وزن و چاقی مفرط پیشنهاد شده اند. این رژیم ها باید برای هر شخص بسته به شرایط فیزیولوژیک و سن و وزن و قد وی تنظیم شوند. بیماری های زمینه ای و عادات فرد نقش مهمی در تنظیم این رژیم دارد. رژیم فستینگ به همان اندازه که می تواند مفید باشد، می تواند خطرناک باشد. بنابراین باید در تنظیم یک رژیم مناسب حتما از اساتید متخصص در حوزه تغذیه و کارشناسان ورزشی در کنار هم استفاده کرد.
تهیه و تنظیم: تیم علمی شرکت داروسازی دانش بنیان شایگان
منابع
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
