سندرم یا نشانگان روده تحریک پذیر اختلالی است که طی آن شخص به طور مکرر دچار گروهی از علائم بالینی گوارشی می شود. اختلالاتی همچون یبوست، اسهال و درد شکمی مزمن. این افراد معمولا به کرات دچار نفخ می شوند. در بسیاری از موارد علائمی مانند ریفلاکس معده به مری روی این سندرم سوار می شود. به این اختلال اصطلاحا GERD می گویند.
یا همان Gastroesophageal Reflux Disease به هر حال در ایران این عارضه بسیار شایع است. اختلالی که شاید همه ما بارها و بارها آن را تجربه کرده باشیم. در این اختلال البته علامتی همچون تهوع و استفراغ دیده نمی شود. در نظر داشته باشیم که سندرم روده تحریک پذیر با بیماری التهابی روده فرق دارد. سندرم روده تحریک پذیر بیشتر علائم سایکوسوماتیک دارد.
به این معنا که ناشی از برهم کنش علائم عصبی و فیزیکی است. تاثیر و تاثر شدیدی بین رفتار عصبی و علائم این بیماری وجود دارد. کمتر پیش می آید که این سندرم با بروز التهاب روده و زخم همراه باشد. در مقابل بیماری التهابی روده IBD یا Inflammatory Bowel Disease[1] نامیده می شود. در این بیماری که به دو نوع کرون و کولیت اولسراتیو تقسیم می شود، معمولا التهاب جدی در دیواره روده مشاهده می شود.
در کولیت اولسراتیو عموما التهاب در دیواره راست روده و کولون دیده می شود. در کرون درگیری عموما در روده باریک است. این بیماری منشا اتوایمیون دارد. واکنش های خودایمنی در این بیماران به طور گسترده مشاهده می شود. در این موارد باید از داروهای ضدالتهاب و تنظیم کننده ایمنی باید استفاده کرد.
علل بروز روده تحریک پذیر هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال به نظر می رسد ژنتیک یکی از عوامل دخیل در بروز این اختلال باشد. هر چند عوامل دیگری مانند شیوه زندگی و نوع تغذیه هم بر این موضوع اثرگذار است. به عنوان مثال استفاده از برخی غذاهای نفاخ و سنگین مانند حبوبات می تواند این سندرم را تشدید کند. با این همه منشا این بیماری بیشتر سایکوسوماتیک است. یعنی درگیری های روحی روانی و اضطراب و افسردگی نقش مهمی در بروز این علائم دارد.
از مهم ترین علائم روده تحریک پذیر نفخ، یبوست، اسهال و درد شکم است. در برخی افراد درد شکم با یبوست همراه است. در برخی درد شکم با اسهال همراه است. در برخی دیگر از افراد نفخ و شکم درد با اختلالاتی همچون تکرر مدفوع دیده می شود. تکرر مدفوع به این شکل است که شخص به هنگام دفع مدفوع سوزش دارد. دفع مدفوع به صورت ناکامل صورت می گیرد. یعنی شخص هر بار که به دستشویی می رود مقداری از مدفوع خود را دفع می کند. دفع مدفوع با درد و بعضا سوزش همراه است. ممکن است این افراد دچار بواسیر یا هموروئید هم بشوند.
از جمله مهم ترین روش های درمان خانگی سندرم روده تحریک پذیر استفاده از غذاهای تخمیری است. غذاهایی که به صورت طبیعی با تخمیر تهیه می شوند، در صورتی که طبیعی باشند می توانند کمک کننده باشند. استفاده از مکمل های حاوی پروبیوتیک هم می تواند مفید باشد. استفاده از سبزی هایی مانند نعناع و اعضای خانواده نعناعیان (Labiatae/Lamiaceae) بسیار مفید واقع می شود. جالب است که استفاده از محصولات ترش مانند انواع لواشک و آبلیموی طبیعی گاهی ممکن است باعث تسکین علائم این بیماران شود.
استفاده از غذاهای نفاخ، استفاده از مایعات فراوان به همراه غذا، استفاده از هله هو له و غذاهای بی کیفیت و تحرک کم همگی باعث تشدید سندرم روده تحریک پذیر می شود. چاقی مفرط نیز یکی از عوامل تشدید کننده علائم است. شخص مبتلا به IBS معمولا در نتیجه مصرف حبوبات، آش رشته، کشک، شیر پرچرب و غذاهای حاوی روغن فراوان علائمی تشدید شده خواهد داشت.
تحریک کافی، محدود کردن استفاده از الکل و سیگار، درمان اختلالات روحی و رفتاری زمینه ای و افزایش تحرک منظم از مهمترین عواملی هستند که می توانند در کنترل علائم سندرم روده تحریک پذیر موثر باشند. مدیریت اضطراب بسیار مهم است. مصرف مقادیر کافی آب و مراعات غذایی بسیار مهم است. استفاده از غذاهای تند باید محدود شود. استفاده از غذاها و نوشیدنی های بسیار شیرین نیز باید محدود شود.
یکی از غذاهایی که می تواند برای بیماران بسیار مضر باشد، ژلاتین است. غذاهایی که از ژله و ژلاتین تهیه می شوند، مانند انواع پاستیل های میوه ای و نیز نوشیدنی های حاوی قند طبیعی می توانند برای بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر و نیز بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده بسیار مضر باشد.
افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر در صورتی که به صورت قطعی به درمان مشکل خود نپردازند، در معرض ابتلا به مشکلات و عوارض بیماری هستند. این افراد معمولا به صورت مداوم دچار نفخ هستند. به طور مداوم نیاز به دستشویی رفتن دارند. به دلیل همراهی بیماری با اضطراب و مشکلات رفتاری این افراد ممکن است اساسا نتوانند فعالیت های طبیعی یک شخص را به انجام برسانند. به زبان ساده بگوییم. این افراد ممکن است آن قدر دچار نفخ باشند که برای خارج کردن باد شکم همواره دچار مشکل باشند.
روده تحریک پذیر در هر شرایطی و در هر محدوده سنی می تواند بروز یابد. به خصوص در افراد باردار که به طور طبیعی دچار یبوست و درد شکمی و نفخ نیز هستند. در زنان باردار یبوست و نفخ با ایجاد سندرم روده تحریک پذیر بدتر می شود. یکی از اثرات نامطلوب هورمون های جنسی دوران بارداری بر دستگاه گوارش همین تشدید علائم گوارشی نظیر نفخ و سوزش سر دل است. استروژن در مقادیر بالا این علائم را تشدید می سازد.
درمان سندرم روده تحریک پذیر مشتمل بر استفاده از داروهای درمان علامتی است. استفاده از درمان های ضد نفخ مانند دایمتیکون یا استفاده از آنتی اسید های ساده مانند آلومینیوم ام جی یا الومینیوم ام جی اس یکی از مدالیته های درمان علامت نفخ همراه با ترش کردن و سوزش سر دل است. امپراپلاس به عنوان یک آنتی اسید و مهارکننده همزمان پمپ پروتون می تواند به کنترل برخی علائم همراه با سندرم روده تحریک پذیر کمک کند.
امپراپلاس یک پودر مخلوط از امپرازول و سدیم بیکربنات است. محصولی که هم می تواند اسید ترشح شده را به سرعت مهار و خنثی کند و در عین حال باعث مهار تولید بیشتر اسید از سلول های جداری معده شود. این سلول ها را اصطلاحا سلول های پاریتال معده می نامند. سلول هایی که در جدار غدد ترشح کننده اسید معده حضور دارند. در ناحیه ای به نام غدد اکسینتیک.
روش های درمان جدید در درمان روده تحریک پذیر بیشتر شامل روش های رفتار درمانی و داروهای ضد نفخ، ضد اسید، پروبیوتیک و مواردی از این دست است. در واقع استفاده از روش های جدید درمانی بیشتر برای بیماری التهابی روده، یعنی کولیت اولسراتیو و کرون معنا پیدا می کند.
استفاده از عسل می تواند یکی از روش های درمان روده تحریک پذیر باشد. البته مصرف عسل با شیر یا استفاده زیاد از کاکائو و قهوه می تواند IBS را تشدید کند. با این حال عسل به تنهایی یا عسل همراه با موم زنبور عسل می تواند درمان کمکی مناسبی برای این بیماری باشد. استفاده از مقادیر کافی آب یا آب نمک یا غذاهای پروبیوتیک نیز می تواند برای این اختلال مفید باشد.
روش های ترمیم مخاط روده بیشتر برای التهاب روده به کار می رود. یعنی در بیماریهایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو. در سندرم روده تحریک پذیر معمولا التهاب یا زخم آشکار در جدار روده دیده نمی شود. به همین خاطر است که معمولا با در نظر گرفتن برخی داروهای کنترل کننده اسید، نفخ، اسهال و یبوست و در کنار آن ها تسکین علائم عصبی می توان امید داشت که این مشکل به طور کامل کنترل شود.
افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی به شدت در معرض ابتلا به IBS هستند. این افراد به خصوص وقتی غذا می خورند ممکن است اصلا به خوبی غذا را نجوند. مصرف غذای نجویده قطعا باعث تشدید IBS می شود. همچنین استفاده زیاد از غذاهای چرب و نفاخ مانند فست فود ها یا حبوبات به تشدید علائم IBS منتهی خواهد شد.
درمان مشکلات عصبی شاه کلید مهمی در کنترل و تسکین علائم IBS است. استفاده از داروهای آرام بخش بسیار مهم است. افرادی که به بیماری افسردگی مبتلا هستند، ممکن است افسردگی تیپیکال یا آتیپیکال داشته باشند. در این افراد عادات غذایی و خواب به هم می خورد. بسیاری از این بیماران از نظر گوارشی هم دچار مشکل می شوند. درمان افسردگی با داروهای خانواده SSRI یا مهارکننده انتخابی گیرنده سروتونین به شدت به بهبود علائم بیماری کمک می کند. این داروها را البته باید فقط با تجویز پزشک استفاده کرد.
استفاده از محصولات پروبیوتیک برای تسکین علائم روده تحریک پذیر بسیار مهم است. استفاده از شیر بدون لاکتوز، تاکید می کنیم، بدون لاکتوز می تواند برای این افراد مفید باشد. استفاده از دوغ بدون گاز همراه نعناع، تحرک ملایم اما منظم و همیشگی، مصرف انواع دمنوش های طبیعی و بدون قند، پرهیز از مصرف قند و شیرینی و چربی و اصلاح شیوه زندگی از مهمترین روش های مقابله با این اختلال است.
برای تشخیص روده تحریک پذیر روش خاصی به کار نمی رود. معمولا این بیماری را از روی علائم بیالینی و قرائن مرتبط با شیوه زندگی و مواد غذایی مصرفی فرد تشخیص می دهند. معمولا روش هایی مانند سونوگرافی یا آندوسکوپی برای این مورد استفاده نمی شوند. از کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی نیز نمی توان استفاده کرد. اصلا این روش ها در این بیماری محلی از اعراب ندارند. سندرم روده تحریک پذیر بیشتر یک اختلال سایکوسوماتیک است. اختلالی که در ارتباط بین علائم روحی – روانی و نشانه های فیزیولوژیک و فیزیکی معنا پیدا می کند. نه زخمی در کار است و نه التهابی.
غذاهای نفاخ بدترین غذاها برای مبتلایان به روده تحریک پذیر بدترین گزینه هستند. استفاده از غذاهای پرادویه، سیر و پیاز و مصرف زیاد قهوه، شیرینی و شکلات همگی از عوامل تشدید علائم سندرم روده تحریک پذیر هستند. استفاده از غذاهای شیرین و نوشیدنی های حاوی قند بالا از جمله انواع فالوده و شیرینی تر و خامه بسیار مضر است. استفاده از انواع عدسی هم می توانند این وضعیت را تشدید کند.
یکی از اختلالات بسیار مهم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر بازگشت محتویات معده به مری است. این اختلال را GERD می نامند. در این اختلال شخص محتویات معده را مدام بالا می آورد. در واقع حالتی می یابد که به آن ترش کردن می گویند. احساس ترشی پشت حلق مداوما بروز می یابد. شخص ممکن است دچار کاهش اشتها شود. ممکن است اصلا تمایل به مصرف غذا نداشته باشد. این وضعیت ممکن است در افراد باردار حتی باعث تشدید یبوست و سوزش سر دل زن باردار شود. اختلال IBS می تواند با اضطراب و افسردگی نیز همراه باشد.
سندرم روده تحریک پذیر اختلال خطرناکی نیست. این اختلال به راحتی قابل کنترل است. با به کارگیری برخی روش ها به همراه داروهای مناسب می توان این اختلال را به خوبی کنترل کرد. به عنوان مثال یکی از علائم همراه با این اختلال نفخ و ترش کردن معده است. در این بیماری شخص مدام محتویات معده خود را بالا می آورد. در پشت حلق احساس ترشی می کند. میل به غذا خوردن را از دست می دهد.
حتی ممکن است به دلیل این علائم نتواند به راحتی استراحت کند. معمولا IBS با علائمی همچون اضطراب دائم و افسردگی نیز همراه است. بسیاری از افراد مبتلا به IBS همزمان به افسردگی ملایم تا شدید مبتلا هستند. این افراد هر قدر هم ورزش کنند، کماکان دچار علائم هستند. این افراد گاهی هم بر اثر ورزش ممکن است مقدار زیادی از آب داخل روده را از دست بدهند. این وضعیت ممکن است با تشدید علائم گوارشی همراه باشد.
در هر حال با استفاده از داروهای کنترل کننده اسید معده می توان بخشی از این علائم را کنترل کرد. در صورتی که فرد دچار اسهال شده باشد، باید از مکمل های پروبیوتیک استفاده کرد. در صورتی که فرد دچار یبوست شده باشد، بهترین راه درمان استفاده از ملین های حجمی است. ملین های حجمی مانند پسیلیوم یا اسفرزه یکی از بهترین راه های درمان یبوست است. البته مصرف پروبیوتیک در هر حال لازم است.
برای درمان نفخ می توان از داروهایی مانند دایمتیکون استفاده کرد. استفاده از داروهایی مانند زغال فعال ممکن است یبوست بیمار را تشدید کند. تهوع هم معمولا کمتر با این بیماری دیده می شود. به همین دلیل کمتر پیش می آید که نیاز به مصرف فرآورده هایی مانند دومپریدون داشته باشیم. یکی از داروهای فرموله شده به صورت سوسپانسیون خوراکی دمپریگان است. این محصول در لابراتوار تحقیق و توسعه شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان طراحی و فرموله شده است.
وقتی با انجام دستورات غذایی و رعایت نکات مهم گوارشی باز هم علائم ادامه پیدا کند یا علائم دیگری به مشکل موجود اضافه شود، باید به پزشک مراجعه کرد. به خصوص اگر علائم بیماری با خونریزی گوارشی نیز همراه شود. در این موارد حتما باید به پزشک مراجعه شود. ممکن است نیاز به انجام تست های تشخیصی تکمیلی مانند سونوگرافی یا تست اوره تنفسی داشته باشیم. در این موارد بسیار باید احتیاط کرد. باید از بیمار پرسید علائم
امپراپلاس پودر خوراکی حاوی امپرازول و سدیم بیکربنات است. این پودر خوراکی در قالب ساشه فرموله می شود. این محصول روزی یک یا دو بار نیم ساعت قبل از غذا قابل استفاده است. همچنین از این محصول به هنگام بروز علائم گوارشی نیز می توان استفاده کرد. یعنی به محض شروع علائم ریفلاکس معده و سوزش سر دل می توان از آن استفاده کرد. در این مورد در مقاله سوزش سر دل به تفصیل صحبت کرده بودیم.
امپراپلاس می تواند با مهار سریع فعالیت اسید معده باعث تسکین علائم ریفلاکس و نفخ همراه با IBS شود. البته همه افراد مبتلا به IBS لزوما به نفخ و علائم معدی دچار نمی شوند. در بعضی از این افراد یبوست و درد شکمی غالب است. در برخی دیگر اسهال و درد شکمی بیشتر دیده می شود. در برخی هم دفع مدفوع به صورت ناقص و مکرر روی می دهد.
سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال گارشی بسیار شایع است. این اختلال در ایران با توجه به چاقی فزاینده بسیاری از مردم و رژیم غذایی بسیار نامناسب شیوع بالایی دارد. شاید شیوعی بسیار بالاتر از بسیاری از نواحی دیگر جهان. مصرف غذاهای بی کیفیت، عدم تحرک و ورزش ناکافی، مشکلات روانی و افسردگی فراگیر همگی از عوامل تشدید کننده بیماری هستند. اساسا سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال مزمن و بسیار آزاردهنده است.
شخص به محض مصرف نوشیدنی های گازدار یا کافئین دار یا استفاده از شیرینی و شکلات زیاد یا غذاهای نفاخ دچار تشدید سوزش سر دل می شوند. برای درمان این اختلال روش های درمانی مختلفی وجود دارد. برای مشکل سوزش سر دل و نفخ توام با IBS می توان از امپراپلاس دارو افشان شایگان استفاده کرد.
در صورت ابتلا به علائم گوارشی دیگر مانند تهوع که البته کمتر رخ می دهد، می توان از دمپریگان استفاده کرد. برای مشکل یبوست یا اسهال مکرر می توان از مکمل های حاوی پروبیوتیک اشاره کرد. در مورد بیماران مبتلا به شکم درد یا اسپازم گوارشی ممکن است نیاز به مصرف برخی شل کننده های عضلات گوارشی داشته باشیم. از آن میان می توان به مبورین اشاره کرد. داروهایی که این روزها آشناتر از همیشه است. پیش از معرفی مبورین به بازار دارویی استفاده از کلیدینیوم سی به عنوان یک ضداسپازم گوارشی رایج بود. این دارو هم عوارض خود را داشت.
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
