گیاه خواری یک نوع رژیم غذایی تخصصی است که طی آن شخص از مصرف گوشت قرمز و سفید خودداری می کند. یکی از سختگیرانه ترین انواع رژیم های گیاه خواری وگانیسم است. در رژیم وگان حتی مصرف شیر، لبنیات و تخم مرغ هم از رژیم غذایی روزانه حذف می شوند. اما در انواع منعطف تر گیاه خواری شخص از برخی محصولات حیوانی به خصوص شیر و لبنیات استفاده می کنند.
چنان که در برخی منابع کهن آمده است غذای انسان های هوشمند اولیه به تدریج از گوشت و محصولات جانوری به محصولات گیاهی و دانه ها تغییر یافته است. به همین دلیل است که انسان ها دندان نیش بزرگی ندارند. در برخی منابع دینی هم آمده است که استفاده از گوشت و منابع جانوری چندان به سلامتی نزدیک نیست. از آن جمله در حدیثی از امیرالمومنین علی علیه السلام نقل است که می فرمایند: “معده خود را جای رفت و آمد لاشه حیوانات قرار ندهید.”
این حدیث حتی در ابتدای کتاب “فوائد گیاه خواری” اثر زنده یاد صادق هدایت نیز آمده است. بسیاری از عرفا بر این باور بودند که مصرف غذاهای جانوری باعث ایجاد نوعی حالت قساوت در قلب می شود.
گروهی از گیاهخواران را وج یا وجترین (Vegetarian) می نامند. این گروه از افراد فرآورده های گوشتی استفاده نمی کنند. اما شیر و لبنیات و تخم مرغ می خورند. گروهی را وگان می نامند. وگان ها رژیم بسیار سختگیرانه ای دارند. آن ها حتی از شیر و لبنیات و تخم مرغ هم استفاده نمی کنند. گروهی را فلکسترین می گویند. این گروه از گوشت سفید استفاده می کنند، اما گوشت قرمز نمی خورند. این گروه همچنین از لبنیات هم استفاده می کنند.
وگان در انگلیسی به ویگن تلفظ می‌شود. قدمت واژه وگان (Vegan) به سال ۱۹۴۴ بر می‌گردد، اما شواهدی نشان می‌دهد که در طول تاریخ، مردم از مصرف محصولات حیوانی اجتناب می‌کردند و این عمل بیشتر از ۲۰۰۰ سال پیش تخمین زده شده. اوایل سال ۵۰۰ پیش از میلاد، فیلسوفان یونانی و فیثاغورس ریاضی‌دان، خیرخواهی و مهربانی با تمامی گونه‌های جانوری را ترویج دادند و این روش به عنوان رژیم گیاهخواری (vegetarian diet) معرفی شد. تقریبا در همان زمان، سیدارتا گوتاما (که به عنوان بودا شناخته می‌شود)، با پیروان خود در مورد رژیم گیاهی نیز صحبت کرده بود.
لاکتوگیاه خواری تعریف: لاکتو گیاه خواری یک اصطلاح است که گاهی اوقات برای توصیف یک گیاه خواری که تخم مرغ را نمی خورد، اما محصولات لبنی مصرف می کند. به عبارت دیگر، رژیم لاکتو گیاهی شامل تمام غذاهای گیاهی شامل میوه ها، سبزیجات، دانه ها و لوبیا و همچنین محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، کره، پنیر بز ، شیر بز و سایر محصولات ساخته شده از این میوه ها می باشد.
این گروه به دلیل اهمیت کلسیم برای سلامتی از محصولات لبنی هم در کنار محصولاتی همچون سبزی و میوه استفاده می کنند. این افراد همچنین از تخم مرغ و تخم ماکیان استفاده می کنند. این فرآورده به تامین پروتئین مورد نیاز بدن این افراد می پردازد.
این گروه کلیه محصولات حیوانی را حذف کرده اند، و فقط از محصولات دریایی در کنار سبزی و میوه استفاده می کنند. این گروه حتی از تخم مرغ و لبنیات هم استفاده نمی کنند. اما مصرف محصولات دریایی شامل انواع ماهی، میگو، خاویار و … را مجاز می شمارند. آن ها بر این باورند که مضرات استفاده از گوشت قرمز و گوشت سفید ماکیان در محصولات دریایی کمتر دیده می شود. البته از جهاتی هم راست می گویند. به شرط آن که این محصولات دریایی در آب آلوده به سرب و جیوه و کادمیم پرورش نیافته باشند.
تقریباً نیمه گیاهخوار هستند و بااینکه گوشت و مرغ نمی‌خورند اما ماهی ، تخم‌مرغ و لبنیات را مصرف می‌کنند. البته برخی هم ممکن است از سایر محصولات دریایی مانند میگو، صدف و … استفاده کنند. این گروه از مصرف گوشت قرمز و گوشت ماکیان خودداری می کنند. این افراد معمولا در برخی دوره های زمانی ممکن است به استفاده از برخی منابع جانوری مانند گوشت ماکیان روی آورند. اما این وضعیت کاملا موقتی است.
مطالعات نشان داده است كه گیاهخواران نسبت به سایر افراد که از رژیم گوشتی یا میکس استفاده می کنند، تمایل بیشتری به حفظ كیفیت رژیم غذایی خود دارند و بیشتر از مواد مغذی مانند انواع ویتامین، منیزیم، کلسیم و سایر ریزمغذی های مفید برای سلامتی استفاده می کنند. این رژیم غذایی می تواند تا حدود زیادی به کنترل وزن کمک کند. باید در نظر داشت که برخی از افراد گیاهخوار حتی از نان سفید تغذیه نمی کنند.
به خصوص نان سفید پخته. این منابع نشاسته شکسته شده از نظر افراد گیاهخوار مهمترین منبع چاقی به شمار می روند. اگر به دنبال کاهش وزن هستید، پیروی از رژیم گیاه خواری می‌تواند یک استراتژی مؤثر باشد. مطابق برخی بررسی ها گیاهخواران به‌طور متوسط هر هفته دو کیلوگرم کاهش وزن بیشتری نسبت به سایر افراد از خود نشان می دهند. گیاهخواری می تواند به دلیل تامین مقادیر بالایی آنتی اکسیدان خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. هر چند تحقیقات در این زمینه برای یک قضاوت قطعی هنوز کافی نیست. یکی از ترکیبات گیاهی ضد سرطان بسیار موثر کوئرستین است.
مهمترین نتیجه کاهش مصرف محصولات جانوری کاهش آسیب به محیط زیست است. به طور کلی پرورش جانواران برای تامین غذا بیش از پرورش گیاهان و میوه ها به طبیعت آسیب می زند. پرورش محصولات جانوری از مهمترین منابع تولید گازهای گلخانه ای است. یکی از مناطقی که گستره صنایع دامداری در آن بسیار است، استرالیا است. در این منطقه آسمان از نظر پوشش اوزون استراتوسفری ضعیف است. یکی از دلایل این وضعیت تولید مقادیر بالای گازهای گلخانه ای است. این اثر گلخانه ای نتیجه فعالیت بیش از حد صنایع به خصوص صنایع حوزه دامپروری و مصرف مقادیر زیاد علوفه و نهاده های دامی است.
استفاده از رژیم گیاهی احتمال بروز انواع بیماری های مزمن را کاهش می دهد. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری های قلبی عروقی و بیماری های التهابی و حتی سرطان اشاره کرد. استفاده کمتر از محصولات جانوری کلید پیشگیری از بسیاری اختلالات متابولیک و هورمونی است.
ورزشکاران به طور متوسط نیاز بالایی به منابع کالری، پروتئین و سایر ریزمغذی ها دارند. استفاده از منابع گیاهی به تنهایی ممکن است به تنهایی نتواند این نیاز را تامین کند. البته مصرف فرآورده های گیاهی غنی از پروتئین مانند سویا و نیز غلات کامل و حبوبات می تواند تا حدود زیادی این نیاز را برطرف کند. شاید برای ورزشکاران رژیم اوولاکتوگیاه خواری مناسب تر از رژیم های وگانیزم باشد.
در دوران بارداری باید حتما از مکمل های مخصوص بارداری و شیردهی استفاده کرد. وقتی به میزان کافی از غذاهای مکمل بارداری استفاده کنیم، نگرانی خاصی نخواهد بود. ضمن این که باید از متخصص تغذیه حتما مشورت گرفت. هر محصول گیاهی برای مادر
نمونه یک رژیم گیاه خواری نسبتا کامل را در ادامه توضیح می دهیم. برای صبحانه تخم مرغ آب پز، سیب، کره بادام زمینی، کلم بروکلی، نارگیل، گردو، شیر سویا، موز، غلات کامل و عدسی استفاده شود. این البته تنها یک پیشنهاد است. بهتر است برای وعده نهار از برنج قهوه ای، سویا، سیب زمینی پخته، قارچ، نخود فرنگی و خوراک لوبیا می توان استفاده کرد.
برای نوبت شام هم از رشته‌فرنگی، خوراک کدو و بادمجان به همراه یک سالاد سبک همراه با کنجد و روغن آفتابگردان می توان بهره گرفت. به عنوان میان وعده خشکبار، پسته، میوه‌های کم‌کالری، آجیل، شکلات تلخ، دمنوش های گیاهی و قهوه تلخ را می توان استفاده کرد. البته باید تاکید کنیم که تنظیم رژیم غذایی افراد گیاهخوار باید تحت نظارت مربیان ورزشی و متخصصان تغذیه انجام شود. در غیر این صورت بیش از آن که نفع داشته باشد، با ضرر و زیان همراه خواهد بود.
پروتئین گیاهی یک منبع غذایی سرشار از پروتئین است که از گیاهان به دست می‌آید. از مهمترین منابع غذایی حاوی پروتئین می توان به حبوبات، سویا، آجیل و دانه ها اشاره کرد. غلات کامل که از آرد سبوس دار گندم و جو تهیه می شوند نیز مقدار قابل توجهی پروتئین دارند. در محصولاتی مانند نخود فرنگی هم می توان مقادیر قابل توجهی پروتئین یافت.
برای برخی افراد به خصوص آن ها که کمخونی شدید دارند، شاید استفاده از رژیم گیاهی سفت و سخت چندان مناسب نباشد. همچنین بیماران مبتلا به افسردگی یا اختلالات خلقی یا بیماران کاشکتیک از رژیم گیاهخواری بهتر است استفاده نکنند. برای کودکان در سنین رشد یا زنان باردار و شیرده نیز رژیم های سخت گیاه خواری ممکن است مشکلاتی به وجود آورد.
البته این به معنای آن نیست که هر نوع رژیم گیاه خواری برای کودکان نامناسب است. گوشت قرمز، مرغ و ماکیان و ماهی مقادیر زیادی پروتئین، اسیدهای چرب، امگا 3 دارند. این منابع غذایی همچنین حاوی مواد معدنی شامل روی، سلنیوم، آهن و ویتامین B12 هستند. محصولات حیوانی دیگر مانند لبنیات و تخم‌مرغ نیز حاوی مقدار زیادی کلسیم، کوله کلسیفرول یا ویتامین D، ویتامین E و پروتئین هستند.
نتایج تحقیقات نشان داده است گیاهخواران بیشتر در معرض خطر کمبود پروتئین، کلسیم، آهن، ید و ویتامین های گروه B هستند. این وضعیت می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به اختلالات تیروئید، کمخونی، پوکی استخوان و … شود. در نتیجه باید میزان دریافت ریزمغذی ها و درشت مغذی ها بالانس باشد. با انتخاب درست منابع گیاهی می توان تقریبا تمام نیاز به محصولات جانوری را از طریق میوه، سبزی و دانه ها تامین کرد.
مهمترین چالش در بحث گیاه خواری تامین تمام مواد مورد نیاز برای حفظ سلامتی و رشد است. به خصوص در مورد کودکان در سنین رشد، دختران در سنین بلوغ و زنان باردار و شیرده. این گروه های سنی ممکن است در معرض ابتلا به انواع اختلالات هورمونی و رشدی باشند. به همین دلیل شاید پیروی از یک رژیم غذایی سفت و سخت گیاهخواری چندان برای سلامت آن ها مناسب نباشد.
با این حال همان طور که چندین بار توضیح دادیم اگر از همه منابع گیاهی متنوع استفاده شود، احتمال بروز مشکل کم می شود. البته در این سنین معمولا افراد از مکمل و غذاهای تکمیلی استفاده می کنند. این فرآورده ها می توانند به طور کامل نیاز های تغذیه ای را تامین کنند.
مکمل های مناسب برای گیاهخواران باید حتما حاوی آهن و فولیک اسید باشند. بسیار مهم است که افراد گیاهخوار به دلیل عدم مصرف گوشت و فرآورده های حیوانی از مکمل استفاده کنند. همچنین این افراد باید از مقادیر بالای ویتامین های گروه B استفاده کنند. همچنین باید حتما مشخص باشد که آیا فرد به اندازه کافی از ویتامین های محلول در چربی استفاده می کند یا خیر. البته تمام ریزمغذی ها و درشت مغذی ها در منابع گیاهی هم یافت می شوند. حتی آن ها که با دوز بالا در محصولات جانوری یافت می شوند.
رژیم گیاهخواری کودکان به کنترل چاقی و افزایش وزن کودک کمک می کند. بسیاری از کودکان در سال های اخیر به دلیل کم تحرکی و مصرف میان وعده های نامناسب در خطر ابتلا به چاقی و عوارض آن قرار دارند. استفاده از میوه ها و سبزی های تازه می تواند به بهبود عملکرد گوارش و تقویت سیستم ایمنی کودک کمک کند.
کاهش خطر ابتلا به سرطان و دیابت، کاهش احتمال ابتلا به دیس لیپیدمی و فشار خون بالا از دیگر پیامد های رعایت اصول رژیم گیاه خواری در کودک است. منتها باید در نظر داشت که کودک در اثر پیروی از این رژیم دچار مشکلات تغذیه ای نشود. در این صورت باید از مکمل های تغذیه ای برای کودک استفاده کرد. از آن جمله می توان به شربت زینک گلوکونات و قطره مولتی ویتامین کواترکیدز اشاره کرد.
گیاهخواری یک سیستم غذایی است که در آن خوردن غذاهای گیاهی مجاز و مصرف محصولات جانوری محدود می شود. البته در هر فرهنگی ممکن است برخی غذاهای به دست آمده از جانواران در رژیم های گیاهخواری مجاز باشد. مثلا در کشورهایی که مرزهای دریایی طولانی دارند، ممکن است مصرف غذاهای دریایی از این قانون استثنا باشد. در واقع ممکن است کسانی که از رژیم گیاه خواری سفت و سخت پیروی می کنند، حتی استفاده از محصولاتی مانند عسل، تخم مرغ و لبنیات را برنتابند.
گیاه خواری هم مانند بسیاری از شیوه های زندگی یک روش است. یک روش زندگی که مدام در حال تغییر است. افرادی که از رژیم گیاه خواری پیروی می کنند باید در نظر داشته باشند که پیروی طولانی مدت از یک رژیم سخت گیاهخواری در عین فوایدی که برای سلامت بدن دارد ممکن است مشکلاتی هم ایجاد کند.
هر چند اگر رژیم غذایی مربوطه از سوی یک متخصص تغذیه تایید و برنامه ریزی شود، اشکال جدی در پیروی از رژیم های غذایی گیاه خواری بروز نمی یابد. به هر حال استفاده از گیاهان و میوه های تازه می تواند به دلیل مقدار بالای آنتی اکسیدان برای سلامتی بسیار مفید باشد. چربی های جانوری که از مهمترین عوامل ایجاد اشکال برای سلامتی هستند، در رژیم های غذایی گیاهخواری حضور ندارند.
به این ترتیب رژیم گیاهخواری می تواند برای سلامتی در نهایت بسیار مفید باشد. این رژیم می تواند از بروز بیماری های قلبی عروقی، بیماری های کبدی و مشکلاتی مانند سرطان پیشگیری کند. در میان افرادی که از رژیم غذایی گیاهخواری استفاده می کنند، استفاده از الکل و سیگار معمولا کمتر دیده می شود. باید در نظر داشت که افراد گیاهخوار ممکن است نیاز به مصرف برخی مکمل های غذایی داشته باشند.
از آن جمله می توان به مکمل های حاوی آهن و فولیک اسید اشاره کرد. از میان این محصولات مکمل فولی مکس داروافشان شایگان می تواند گزینه خوبی برای این افراد باشد. همچنین استفاده از مکمل بست فولات در این زمینه می تواند مفید باشد. بست فولات مکمل حاوی فولات نسل چهارم است. این محصولات می توانند باعث پیشگیری از بروز کم خونی در افراد گیاهخوار شوند. به خصوص کم خونی مگالوبلاستیک که نتیجه قطعی کمبود فولیک اسید و ویتامین B12 است. ویتامین B12 در منابع جانوری بیشتر یافت می شود. در این موراد به خصوص برای کودکان شاید بهتر باشد از قطره کواترکیدز ویتامین B12 استفاده شود.
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
