ویتیلیگو یا برص نوعی بیماری پوستی ارثی است. بیماری که البته چندان شایع نیست ولی آزاردهنده است. این بیماری اخیرا گریبان برخی از سلبریتی ها را هم گرفته است. در این بیماری بخش هایی از پوست روشن تر از بخش های دیگر آن می شود. شاید اگر کسی پوست روشنی داشته باشد، این وضعیت چندان مشخص نباشد.
اما اگر پوست تیره باشد، این مشکل خود را بیشتر نشان می دهد. یکی از شناخته شده ترین افراد مبتلا به ویتیلیگو مایکل جکسون بود. خواننده معروف امریکایی که در دهه 1980 میلادی غوغای زیادی به پا کرد. خواننده ای آوانگارد که در بسیاری از فعالیت های عام المنفعه و خیریه نیز شرکت داشت. بسیاری بر این باور بودند که تغییر رنگ پوست مایکل جکسون یک ترفند تبلیغاتی یا یک ژست هنری بوده است.
در حالی که وی در واقع به بیماری های مختلفی مبتلا بود. یکی از این بیماری ها ویتیلیگو بود. جکسون به بیماری های دیگری هم البته مبتلا بود که از آن جمله بیماری های مفصلی و استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید بود. جالب است بدانیم که هر دو بیماری منشا اتوایمیون دارند. و این اتوایمیونیتی باعث ایجاد همزمان ویتیلیگو و بیماری های مفصلی در این خواننده مطرح شده است.
در بیماری ویتیلیگو علیه برخی آنتی ژن های درون زاد آنتی بادی تولید می شود. در واقع ویتیلیگو یا برص یک بیماری خودایمن است. خودایمنی به معنی فعال شدن سیستم ایمنی بدن بر ضد خود بدن است. فعال شدن ایمنی بر ضد سلول های خودی. به خصوص سلول های خانواده ملانوسیت. به این ترتیب در نواحی مشخصی از پوست لک ایجاد می شود.
به این لک ها اصطلاحا پچ های دپیگمانته گویند. جالب است بدانیم که ویتیلیگو با کمبود برخی ریزمغذی ها در ارتباط است. به عنوان مثال افراد مبتلا به کم خونی می توانند بیش تر از افراد نرمال به ویتیلیگو مبتلا شوند. همچنین نوزادانی که مقادیر کافی ویتامین B12 دریافت نمی کنند، بیشتر احتمال دارد در بزرگسالی به ویتیلیگو مبتلا گردند. در این نوزادان استفاده از قطره کواترکیدز ویتامین B12 دارو افشان شایگان توصیه می شود.
ویتیلیگو بیشتر جنبه ارثی دارد. معمولا حضور یک نفر با این اختلال در بستگان درجه اول می تواند منتهی به این وضعیت شود. ویتیلیگو در نور آفتاب تشدید می شود. این افراد معمولا به برخی ترکیبات حساسیت فزاینده دارند. به عنوان مثال مصرف برخی داروها در این افراد باید محدود شود. برخی از این بیماران ممکن است نسبت به سولفونامیدها حساسیت نشان دهند.
به عنوان مثال فوروزماید یکی از ترکیباتی است که در این افراد ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود. برخی از این بیماران ممکن است در معرض مشکلات تنفسی و آسم نیز قرار داشته باشند در این افراد ممکن است استفاده از مکمل هایی مانند آسماکر و داروهایی مانند موکوفلوگان توصیه گردد.
در درجه اول آن چه باعث ایجاد ویتیلیگو می شود، تولید اتوآنتی بادی است؛ تولید اتوآنتی بادی هایی بر ضد سلول های ملانوسیت؛ یعنی همان سلول هایی که به تولید ملانین می پردازند. پس از تولید این اتوآنتی بادی ها به سطح سلول ملانوسیت می چسبند. در ادامه مکانیزم های تخریبی ایمنی فعال می شوند. از جمله برخی سلول های تولید کننده فاکتورهای تخریبی به سلول ملانوسیت می چسبند.
این سلول ها با آزاد سازی آنزیم و فاکتورهای التهابی زمینه تخریب و مرگ و نکروز کامل ملانوسیت ها را فراهم می سازند. به این ترتیب است که سلول های مزبور از بین می روند. در نتیجه ملانین تولید نمی شود. در این ناحیه پوست روشن تر از نواحی اطراف خود خواهد شد.
ایجاد نواحی در پوست با رنگ روشن تر از نواحی اطراف آن به معنای ویتیلیگو است. این نواحی ممکن است از ناحیه صورت و دست ها آغاز شوند. معمولا هم بیشتر همین نواحی را درگیر می کنند. به خصوص در ناحیه کف سر، پیشانی، دور لب و دست ها و انگشتان از این وضعیت متاثر می شوند. گاهی برخی دیگر از علائم ممکن است همراه این بیماری مشاهده شوند.
به عنوان مثال فرد ممکن است دچار مشکلات شنوایی شود. ممکن است در برخی نواحی موی فرد سفید شود. این مسئله حتی ممکن است مژه ها و ابروان را درگیر کند. پچ های دپیگمانته به سرعت در اثر تماس با آفتاب دچار آفتاب سوختگی می شوند. بنابراین در این افراد حتما باید از ضدآفتاب استفاده شود.
معمولا ویتیلیگو را با معاینه فیزیکی تشخیص می دهند. البته باید این بیماری را از درماتیت و سوریازیس افتراق داد. گاهی ممکن است این بیماری در آغاز با اختلالات دیگری هم چون درماتیت سبوره و پیتیریازیس که منشا قارچی هم دارند اشتباه شود. البته در دو مورد اخیر معمولا خارش و پوسته ریزی دیده می شود. در برخی انواع عفونت های قارچی مثل عفونت با مالاسزیا فورفور ممکن است دقیقا ضایعاتی شبیه به ویتیلیگو بروز یابد. با برداشت نمونه و کشت قارچی می توان بیماری را به راحتی افتراق داد.
ویتیلیگو الگوی مشخصی برای ایجاد و گسترش ندارد. ممکن است الگوی پیشرفت بیماری بسیار آهسته یا به صورت سریع باشد. ممکن است بیماری در آغاز محدود و در ادامه گسترش یابد. بیشتر اوقات عمده ضایعات در ناحیه پیشانی، صورت و دست ها بروز می یابند. یکی از مهمترین نواحی حساس انتهای اندام ها هستند. هم اندام فوقانی و هم اندام تحتانی. لکه های روشن خارش و درد ندارند. ترشح در آن ها دیده نمی شود و خونریزی هم نمی کنند. البته این وضعیت معمول است. گاهی ممکن است لکه ها دچار خارش نیز بشوند.
راه درمان ویتیلیگو در کودکان مشابهت هایی با بزرگسالان دارد. یکی از ترکیباتی که در ارتباط با تنظیم تولید رنگدانه در پوست دخالت می کند، ترکیب فولات نسل چهار و ویتامین D3 است. مطالعات نشان داده است کمبود ویتامین D3 می تواند در روند تولید رنگدانه در پوست ایجاد اختلال کند. فولات نسل چهار در فرمولاسیون اینوپرگنا و بست فولات دارو افشان شایگان به کار رفته است.
این مولکول در پیشگیری از بروز ریزش مو و برخی اختلالات جنینی موثر است. یکی از اختلالات جنینی شایع اسپینا بیفیدا است. اسپینا بیفیدا یا نقص لوله عصبی می تواند نتیجه کمبود فولات نسل چهارم در بدن مادر باشد. فولات نسل چهارم می تواند همچنین در پیشگیری از برخی انواع کم خونی موثر باشد. کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک یکی از کم خونی هایی است که در نتیجه مصرف ویتامین B12 و فولات نسل چهارم قابل کنترل است.
یکی از قدیمی ترین راه حل ها برای درمان ویتیلیگو استفاده از ترکیباتی است که نور جذب می کنند. به عنوان مثال متوکسالن یا گزانتولن یکی از این ترکیبات است. از قدیم برای درمان ویتیلیگو استفاده موضعی از متوکسالن رایج بوده است. این ترکیب در واقع یک کروموفور قوی دارد. کروموفور یعنی هسته جاذب امواج ماورا بنفش. یعنی بخشی از مولکول که می تواند امواج UV را جذب کند و باعث تحریک ملانوسیت ها شود.
ملانوسیت ها سلول های تولید ملانین در پوست هستند. این سلول ها در ناحیه ای موسوم به ملانوزوم در پوست تجمع حاصل می کنند. تحریک این سلول ها با امواج فرابنفش منجر به تحریک فرآیندی موسوم به ملانوژنز می شود. در جریان ملانوژنز از آمینواسید تیروزین رنگدانه ملانین ساخته می شود. در واقع ملانین حاصل پلیمریزاسیون آمینواسید های تیروزین است.
این رنگدانه تحت تاثیر هورمونی به نام هورمون تحریک ملانوسیت ساخته می شود. هورمونی که از آن با عنوان MSH نام می بریم. در جریان فعالیت این سلول ها کاتیون های مس نقش بسیار مهمی دارند. این کاتیون به وسیله ترکیباتی مانند کوئرستین مهار می شود. کوئرستین ترکیبی است با خاصیت شلاتوری. شلاتور کاتیون مس. گاهی برای درمان ویتیلیگو محققین به سراغ استفاده خوراکی از ترکیبات جاذب UV می پردازند.
نمونه این وضعیت در استفاده از مولکول PABA دیده می شود. این مولکول مشتقی از بنزوئیک اسید است. ترکیبی با قدرت جذب UV بالا. این پودر را معمولا در داخل کپسول سخت ژلاتینی می ریزند و برای بیمار تجویز می کنند. پابا یا پارا آمینوبنزوئیک اسید می تواند با با جذب امواج UV عملا فرآیند تولید رنگدانه ملانین را آغاز کند یا آن را تشدید نماید.
یکی از روش های نسبتا جدیدتر در درمان ویتیلیگو پیوند پوست است. البته برای این که پیوند پس زده نشود، باید ترجیحا از پوست خود شخص استفاده شود. این روش در چند دهه اخیر معرفی شده است. در یکی از این روش ها از پیوند بافت استفاده می شود. در دیگری به سراغ استفاده از سلول ها می روند. در این روش ها به طور کلی بخشی از پوست بدن را که سالم است و پیگمانتاسیون طبیعی دارد بر می دارند.
بخش مربوطه بدون انجام هیچ گونه عملیات اضافی پیوند زده می شود. به عنوان مثال در این روش از واکنشگر های شیمیایی استفاده نمی شود. ماده ای به بافت یا سلول پیوند زده شده اضافه نمی گردد. در این روش ممکن است از لیزر استفاده شود. یا از ابزارهای دیگری که برای برداشتن پوست مورد استفاده قرار می گیرند. لیزر اربیوم یاگ Erbium YAG یکی از لیزرهای مورد استفاده در این فرآیند است.
از کربن دی اکسید مایع سرد هم گاهی برای این منظور استفاده می شود. یکی دیگر از روش ها میکرونیدلینگ و تکنیک دیگری موسوم به Suction Blistering است. معمولا پوست مورد نظر از نواحی مانند داخل ران ها (ناحیه کشاله ران)، باسن، ناحیه کمر و پشت گوش گرفته می شود. یعنی نواحی که کمتر در معرض تابش خورشید هستند. به خصوص اگر ناحیه هدف پیوند در صورت باشد.
به کل این فرآیند اصطلاحا Dermatosurgery می گویند. به طور کلی این متد در سال 2021 از سوی برخی مجامع علمی مورد بازنگری قرار گرفت. انجمن متخصصان پوست و موی بریتانیا در سال 2021 دستورالعمل هایی مفصل برای درمان بیماران با این روش تنظیم و ارائه کرده اند. با این حال استفاده از این روش از سوی انستیتو ملی بهداشت بریتانیا هنوز به صورت رسمی مورد پذیرش و تایید قرار نگرفته است.
ویتیلیگو یک بیماری پوستی ارثی است. یک اختلال ژنتیکی همراه با واکنش اتوایمیون. در این واکنش اتوآنتی بادی هایی بر ضد سلول های ملانوسیت تشکیل می شود. سلول ها با اتصال این اتوآنتی بادی ها تدریجا مورد حمله مکانیزم های دفاعی قرار می گیرند. به این ترتیب سلول های ملانوسیت تدریجا حذف می شوند. به دنبال این سلول ها تولید ملانین هم کاهش می یابد.
به این ترتیب است که رنگدانه ای دیگه به وجود نمی آید. درست شبیه آن چه در آلوپسی آره آتا می بینیم، در این جا هم تاثیرات اتوآنتی بادی ها به صورت ناحیه ای است. یعنی حالت مختص به ناحیه دارد. به این وضعیت اصطلاحا Zone-Specific می گوییم. درمان ویتیلیگو به صورت قطعی تنها با ژن درمانی امکان پذیر است. در حال حاضر این روش هنوز به صورت گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد.
چون میزان موفقیت آن هم صد در صد نیست. با این حال روش های قدیمی تری مانند استفاده از متوکسالن یا پابا هنوز مورد استفاده قرار می گیرد. برخی توصیه می کنند افراد از کرم پودر و کانسیلر برای پنهان کردن این ضایعات استفاده کنند. برخی هم بر این باورند که وجود این ضایعات هیچ ایرادی ندارد و نباید آن ها را از چشم جامعه پنهان کرد. در واقع به باور این افراد درست مانند طاسی، این مسئله هم یک فنوتیپ است.
فنوتیپی که وجودش به معنی ایراد داشتن فرد نیست. به هر حال این موضوع هنوز باز است. و هنوز بسیاری در اطراف آن در حال بگو مگو و جدل هستند. به نظر نمی رسد این موضوع هم مثل طاسی به طور قطعی راه حلی بیابد. ضمن این که بسیاری افراد دوست دارند کماکان همان وضعیت اولیه را داشته باشند.
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
