عطسه | آیا عطسه زیاد خطرناک است؟

عطسه (Sneezing) واکنشی نسبت به ورود یک عامل محرک تنفسی به داخل ریه است. از جمله شایعترین اختلالاتی که با بروز علامت عطسه همراه است، رینیت آلرژیک است. همان اختلالی که با عنوان تب یونجه (Hay Fever) هم شناخته می شود. با هر مرتبه این واکنش مقداری از ترشحات تنفسی دفع می شود. این ترشحات به وسیله سلول های پوششی مخاط تنفسی تولید می شود.

سلول هایی که وقتی با یک محرک تنفسی برخورد می کنند، موکوس به وجود می آورند. موکوس حاوی سلول های مرده، مقدار زیادی پروتئین و از جمله آنتی بادی و عوامل عفونی یا آلرژی زا است. این واکنش در زمان سلامت شخص به پیشگیری از ابتلا به بیماری ها و از جمله عفونت ها منجر می شود. عطسه مانع از آن می شود که باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل بیگانه وارد مجاری تنفسی شوند.

عطسه مانع از آن می گردد که عوامل حساسیت زا مانند گرده گل ها و اسانس های معطر بیش از حد در تماس با بافت های طبیعی بدن قرار گیرند. تماس ناگهانی با نور شدید خورشید، مصرف غذاهای حاوی ادویه زیاد مانند فلفل و … و همچنین برخی نوسانات هورمونی ممکن است باعث تحریک عطسه شود.

آیا عطسه زیاد خطرناک است؟

تاکنون مشخص شده است که بیش از 200 نوع ویروس می توانند باعث بروز سرماخوردگی شوند. اما شایع ترین عامل ویروسی بروز سرماخوردگی رینوویروس (Rhinovirus) است. عطسه زیاد در هنگام ابتلا به عفونت های تنفسی راهی برای بیرون انداختن محرک های تنفسی است. در اکثریت قریب به اتفاق افراد عطسه شدید مشکل ساز نیست. در برخی افراد البته ممکن است عطسه های شدید منجر به پارگی برخی عروق به خصوص در ناحیه گوش و چشم  و یا              سردرد بعد عطسه شود. این مسئله در افرادی که داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا آسپیرین استفاده می کنند بیشتر دیده می شود.

عطسه نشانه چیست؟

وقتی یک محرک تنفسی مانند یک آلرژن یا یک جسم عفونت زا وارد مجاری تنفسی می شود، مژک های تنفسی که در سطح خارجی سلول های پوششی مجاری تنفسی حضور دارند با حرکت خود آن را به بیرون می رانند. این حرکت یک الگوی تکرار شونده ضربانی دارد. حرکت این مژک های تنفسی از داخل ریه به سمت بیرون صورت می گیرد.

حرکتی زنشی یا ضربانی که به خصوص در هنگام ورود یک عامل خارجی تشدید می شود. اگر عطسه شدید توام با علائمی همچون خس خس سینه، تنگی نفس و گلودرد شدید همراه باشد، حتما باید به پزشک مراجعه شود. در این موارد احتمالا نیاز به مصرف آنتی بیوتیک های وسیع­الطیف است. آنتی بیوتیک هایی که بتوانند مانع از بروز ذات­الریه یا نیومونی شوند.

عطسه زیاد در کودکان نشانه چیست؟

عطسه زیاد در همه افراد می تواند نشان از تماس مداوم آن ها با عوامل محرک تنفسی یا عفونی باشد. در کودکان عطسه مکرر معمولا پیامد ابتلای کودک به عفونت های مکرر یا آلرژی مداوم است. در این موارد باید با استفاده از داروهای مناسب مانند اسپری های استنشاقی از بروز واکنش های مکرر جلوگیری کرد. اگر علت بروز عطسه های مکرر ضعف ایمنی و ابتلای مکرر به عفونت تنفسی باشد، باید سیستم ایمنی کودک تقویت گردد.

در این زمینه می توان از مکمل های مقوی ایمنی مانند فول­ کر استفاده کرد. همچنین مکمل هایی مانند آسماکر که حاوی آنتی اکسیدان های قدرتمندی هم چون کوئرستین هستند، برای پیشگیری از عطسه های مکرر مفید هستند.

علت آبریزش بینی مداوم

آبریزش بینی مداوم می تواند نشانه اختلالات مختلفی باشد. اما تقریبا همواره بدان معنی است که یک عامل بیگانه در مجرای تنفسی خانه کرده. عاملی بیگانه که باید بیرون انداخته شود. آبریزش بینی تا زمانی ادامه پیدا می کند که عامل بیگانه عفونی یا محرک تنفسی (Irritant) از محل خارج شود. یکی از موارد بروز آبریزش بینی مداوم در زمان ابتلا به سرماخوردگی است.

در بعضی موارد مانند عفونت های باکتریال به خصوص اگر باکتری از خانواده کلبسیلا باشد، آبریزش بینی نمی تواند باکتری را به راحتی از محل دفع کند. این باکتری ها به دلیل چسبندگی شدید به مخاط به راحتی با ترشح مخاط دفع نمی شوند. در این موارد مصرف آنتی بیوتیک وسیع­الطیف بسیار مهم است. به علاوه مصرف مکمل های حاوی زینک، ویتامین D و ویتامین C می تواند به خروج بهتر این عوامل بیگانه کمک کند. توجه شود عطسه و آبریزش مداوم و مقاوم به درمان عموما به دلیل ضعف ایمنی بروز می یابد. این ریزمغذی ها می توانند باعث تقویت ایمنی و پیشگیری از تداوم این واکنش و آبریزش بینی شوند.

فواید آبریزش بینی

آبریزش بینی (Runny Nose) راهی برای حذف عوامل عفونی و آلرژن از مجاری تنفسی است. در سرماخوردگی و عفونت های باکتریال مجاری تنفسی مانند سینوزیت و رینیت باکتریال گاهی ترشحات سبز یا زردرنگ دیده می شود. این رنگ ترشحات می تواند نشانه درگیری باکتریال با استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A باشد.

دو عفونت باکتریایی شایع، اما بالقوه خطرناک. در این موارد توصیه می شود برای حذف سریعتر ترشحات سینوس ها و مجاری تنفسی را به طور منظم با آب نمک شستشو کنند. محلول آب نمک با غلظت 9/0 درصد بهترین محلول برای شستشوی مجاری تنفسی به حساب می آید.

سخن پایانی

عطسه یک واکنش ایمنی است. در واقع بخش مهمی از مکانیزم ایمنی عمومی عطسه است. سد اولیه ای در برابر ورود عوامل عفونی یا آلرژن بیگانه به دستگاه تنفسی فوقانی. عطسه مانع از ورود بسیاری از آلرژن ها به بخش های عمقی تر بدن می شود. بدین ترتیب از بروز واکنش های ازدیاد حساسیت شدید جلوگیری می گردد. عطسه شدید و مداوم ممکن است برای فرد آزاردهنده باشد. در این موارد با استفاده از برخی داروها مانند انواع آنتی هیستامین ها می توان از شدت این واکنش کاست. مصرف داروهایی مانند کلرفنیرامین به عنوان یک آنتی هیستامین می تواند باعث کاهش شدت آبریزش بینی و عطسه شود.

همچنین استفاده از ترکیباتی که به آن ها داروهای ضد احتقان می گویند می تواند آبریزش بینی را کنترل کند. از آن میان می توان به مولکول سودوافدرین اشاره کرد. مولکولی که حتی برای کنترل این واکنش و آبریزش در کودکان نیز موثر است. مصرف مکمل های حاوی زینک، ویتامین C و ویتامین D₃ با تقویت سیستم ایمنی باعث حذف سریع تر عوامل بیگانه از مجاری تنفسی می شود. همچنین مصرف مکمل هایی مانند آسماکر داروافشان شایگان در کنترل بهتر و سریعتر علائم تنفسی به خصوص در افراد مبتلا به نقص ایمنی موثر است.

تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان