ایدز یا نشانگان نقص ایمنی اکتسابی (Acquired Immunodeficiency Disease) نوعی بیماری ویروسی است. بیماری که در اثر ابتلا به نوعی ویروس به نام HIV به وجود می آید. ویروس HIV عامل اصلی ایجاد نقص ایمنی اکتسابی است. وقتی عفونت با HIV درمان نپذیرد، بیماری به فاز AIDS وارد می شود.
این ویروس یک جرم عفونت زای RNA دار است. به این معنا که ابتلا به این ویروس باعث کاهش شدید تعداد سلول های ایمنی از نوع لنفوسیت T کمکی می شود. لنفوسیت های T کمکی یا T helper نقش مهمی در فعالسازی مکانیزم های ایمنی دارند. این سلول ها در صورت مختل شدن، تولید آنتی بادی را در بدن با مشکل مواجه می سازند.
چنان که می دانیم تولید آنتی بادی نقش مهمی در ایجاد پاسخ ایمنی دارد. اختلال Th ها و در نتیجه اختلال فرآیند تولید آنتی بادی، منجر به اختلال شدید تولید سلول ایمنی خاطره ای می شود. این وضعیت شخص را در معرض ابتلا به انواع عفونت ها و هم چنین سرطان می سازد.
یکی از شایع ترین انواع سرطان ها در مبتلایان به ایدز، سارکوم کاپوزی است. عفونت HIV در صورت تشخیص و درمان به موقع قابل کنترل است. از جمله روشهای درمانی رایج برای ایدز می توان به استفاده از آزیدوتیمیدین (AZT) یا زایدوودین و نویراپین اشاره کرد. هر چند تاکنون هیچ درمان قطعی برای این بیماری معرفی نشده است.
برخی بر این باورند که مصرف آهن و مکمل های آن می تواند برای بیمار مبتلا به HIV مفید باشد. شواهد علمی دقیقی برای این ادعا یافت نشده است. برعکس شواهدی در دست است که مصرف مکمل های آهن ممکن است سیر بیماری را در فرد رو به وخامت ببرد.
سریعترین راه تشخیص ایدز استفاده از کیت های تست آنتی بادی یا آنتی بادی – آنتی ژن است. این کیت ها از سوی سازمان غذا و داروی امریکا به عنوان ابزاری قابل اطمینان برای استفاده شخصی مورد تایید قرار گرفته است. بعضی از این کیت ها تیتر بالای آنتی بادی ضد ویروس HIV را مشخص می کنند. برخی نیز می توانند تیتر بالای آنتیژن های ویروسی را در پلاسما مشخص سازند.
برای انجام تست باید مقدار کمی از مایع بزاق یا یک قطره از خون نوک انگشت را با یک سواب یا گوش پاک کن بر روی محل قرارگیری نمونه در کیت قرار داد. استفاده از این کیت ها روشی بسیار سریع برای تشخیص آلودگی شخص با ویروس HIV است. معمولا نتایج تست ظرف مدت 20 دقیقه مشخص می شود. اگر دستورالعمل انجام تست به درستی رعایت شود، معمولا پاسخ تست قابل اطمینان خواهد بود. افرادی که پاسخ مثبت دریافت می کنند، باید با آزمایش خون نتایج تست خود را تایید کنند.
تشخیص ابتلا به عفونت HIV معمولا با آزمایش خون، و شمارش تعداد لنفوسیت های T کمکی روی می دهد. البته گاهی منظور از آزمایش خون ساده استفاده از یک قطره خون نوک انگشت است. شبیه به آنچه بیماران مبتلا به دیابت انجام می دهند. در این روش شخص نوک انگشت شست یا سبابه خود را با وسیله ای به نام لنست (Lancet) سوراخ می کند.
سپس یک قطره از خون خارج شده از نوک انگشت را روی محل نمونه گذاری یک کیت تشخیصی قرار می دهد. یکی از متداول ترین کیت های تشخیصی کیت آنتی بادی یا آنتی بادی – آنتی ژن است. مقادیر اندک آنتی بادی یا آنتی ژن ویروس HIV در اثر یک واکنش فوری با پروب روی کیت ایجاد خطوط رنگی می کند. ظهور این خطوط رنگی مطابق دستورالعمل کیت می تواند نشانه ابتلا به HIV باشد.
یکی دیگر از کیت های متداول، آنهایی هستند که ژنوم ویروس HIV را تشخیص می دهند. به این کیت ها اصطلاحا کیت تست نوکلئیک اسید یا NAT می گویند. سرعت تشخیص بیماری با این کیت ها حتی از کیت های آنتیژن – آنتی بادی هم بالاتر است.
همانطور که قبلا اشاره شد، یکی از متداولترین نشانههای ابتلا به ایدز در ناحیه چشم میکروآنژیوپاتی شبکیه یا رتینال است. میکروآنژیوپاتی رتینال در آغاز خود را به اشکالی شبیه به پنبه دانه، خونریزی نقطه ای شبکیه و اتساع عروقی نشان می دهد. هر چند در اشکال پیشرفته تر برجستگیهایی در ناحیه پلک به وجود می آید. البته نباید از یاد برد که هیچ تستی نمی تواند عفونت را بلافاصله بعد از انتقال ویروس تشخیص دهد.
تنها راه تشخیص قطعی بیماری آزمایش شمارش سلول های خون (CBC) و تست های تکمیلی PCR است. تشخیص به موقع بیماری بهترین راه پیشگیری از پیشرفت بیماری و ورود به فاز پیشرفته بیماری، یعنی End-Stage Immunodeficiency Syndrome است.
سریعترین راه تشخیص ایدز انجام آزمایش خون است. آزمایش خون یا شمارش کامل سلول های خونی را CBC می نامند. در این آزمایش تعداد گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید، پلاکت ها و هم چنین تعداد انواع زیرگروه های گلبول های سفید شمارش می شود. وقتی تعداد لنفوسیت های T کمکی در هر میلیمتر مکعب به زیر 200 برسد، باید نگران بود.
البته گاهی ممکن است این سلول ها کاهش یابند، اما فرد با عفونت HIV درگیر نباشد. این رویداد در برخی عفونت های ویروسی دیگر نیز ممکن است روی دهد. باید دقت داشت که مثبت شدن تست های اولیه عفونت به خودی خود به مفهوم ابتلا به ایدز نیست. ایدز در واقع شدیدترین شکل درگیری با ویروس HIV است.
مثلا در مورد تست هایی که با کیت انجام می شوند، اگر پاسخ مثبت باشد، اما شخص علائمی از عفونت های مکرر، لاغری شدید و … نشان ندهد، به این معنی است که هنوز فرصت زیادی در اختیار است. در این موارد می توان با تکیه بر روشی موسوم به HAART بیمار را تحت درمان قرار داد. از این رهگذر سیر پیشرفت بیماری کند می شود.
مردان همجنس گرا در صورت ابتلای شریک جنسی خود به HIV، به راحتی به این بیماری مبتلا می شوند. علائم کلی ایدز در مردان با زنان تفاوت چندانی ندارد. در هر دو جنس نقص ایمنی پیامد اصلی ابتلا به HIV است. عفونت با ویروس HIV معمولا چهار مرحله دارد. در مرحله اول شخص دچار علائمی شبیه به سرماخوردگی یا آنفلوآنزای شدید می شود.
این فاز که عفونت حاد HIV نامیده می شود، معمولا یک تا دو هفته طول می کشد. در فاز بعدی که به آن فاز عفونت HIV مزمن یا نهفته (Latent Phase) گفته می شود، شخص ممکن است برای سالها فاقد هر گونه علامتی باشد. در این مرحله ویروس به صورت پنهان در می آید.
به نظر می رسد فاز عفونت مزمن در اثر یک محرک مانند تضعیف ناگهانی سیستم ایمنی به مرحله سوم وارد می شود. در فاز سوم که به آن AIDS گفته می شود، تعداد لنفوسیت های T کمکی به ناگاه افت می کند. وقتی تعداد این سلولها به زیر 200 سلول در هر میلیمتر مکعب می رسد، وضعیت بسیار وخیم می شود. احتمال ابتلا به عفونت های راجعه و حتی سرطان در این فاز افزایش می یابد.
با این همه علائمی نیز به صورت اختصاصی مردان مبتلا به HIV را درگیر می سازد. یکی از اصلی ترین علائم اختصاصی ایدز در مردان کاهش شدید میل جنسی است. هیپوگنادیسم و کاهش شدید فعالیت غدد جنسی مردان مبتلا به HIV به دنبال خود اختلال نعوظ، افسردگی و ناباروری را به دنبال دارد. مردان مبتلا به ایدز همچنین در زمان دفع ادرار دچار درد و سوزش می شوند. علت این مسئله افزایش احتمال بروز عفونت ادراری در این افراد است.
یکی دیگر از مهمترین علائم ابتلا به اشکال شدیدتر ایدز در مردان بروز زخم در ناحیه آلت جنسی است. بعضی از این افراد حتی در مراحل پیشرفته تر، به خصوص اگر سیگاری هم باشند، به زخم های دهانی و ازوفاژیت یا التهاب مری مبتلا می گردند. از سایر علائم مهم ظاهری در مبتلایان به فرم نسبتا شدیدتر ایدز، خونریزی و التهاب لثه (ژنژیویت – Gingivitis) است. این اختلال به دنبال خود بی اشتهایی و در نهایت خستگی مفرط را به دنبال دارد.
ایدز یک عفونت ویروسی مزمن است. عفونتی که در نتیجه ابتلا به ویروس HIV ایجاد می شود. راههای اصلی انتقال ویروس به بدن بیمار، تزریق خون و فرآورده های خونی آلوده و استفاده از سرنگ های آلوده است. بیماری همچنین از طریق رابطه جنسی یا از مادر به جنین به راحتی انتقال می یابد. روش اصلی تشخیص ایدز آزمایش خون و شمارش تعداد لنفوسیت هاست. البته در این زمینه علائم بیمار نیز کمک کننده است.
علائمی همچون ضعف و لاغری شدید، سرماخوردگی های مکرر و طولانی و بی اشتهایی. اما مهمترین شاخص تعداد سلول های Th یا لنفوسیت CD4+ است. در نشانگان نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز تعداد لنفوسیت های Th در هر میلیمتر مکعب از پلاسما کمتر از 200 می شود. درمان عفونت با HIV با استفاده از داروهای ضدویروسی هم چون آزیدوتیمیدین و نویراپین امکانپذیر است.
اگر این درمان به موقع صورت پذیرد، می توان از تشدید وضعیت بیماری و پیشرفت آن جلوگیری کرد. استفاده از برخی مکملها مانند فول کر به دلیل داشتن زینک می تواند در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از تشدید بیماری ایدز کمک کننده باشد.
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
