غده تیروئید | درمان صد در صد کم کاری تیروئید  

کم کاری تیروئید یک اختلال نسبتا شایع است .غده تیروئید غده ای کوچک به طول تقریبی 5 سانتی متر در بزرگسالان است. شکل ظاهری این غده شبیه به پروانه یا یک سپر است. سپری در زیر ناحیه سیب آدم. غده ای با حجم بالای خون­رسانی. این غده عموما در مهره داران دیده می شود و در سایر جانداران تقریبا به این شکل وجود ندارد. غده ای درون ریز که به تولید دو هورمون بسیار مهم به نام های T₃ و T₄ می پردازد.

هورمون T₃ را تری یدوتیرونین و T₄ را تترایدوتیرونین یا تیروکسین نیز می نامند. هورمون T₄ همان هورمونی است که در قالب قرص های لووتیروکسین برای درمان کم کاری تیروئید استفاده می شود. محصولات غده تیروئید نقش مهمی در تنظیم متابولیزم، استخوان­سازی، تنظیم اشتها و وزن دارند. کم کاری تیروئید با اختلال عملکرد قوای شناختی همراه است.

اختلال عملکرد تیروئید می تواند به شکل پرکاری هم ظاهر شود. یکی از خطرناک ترین اشکال پرکاری تیروئید سندرم گریوز یا تیروتوکسیکوز است. در تیروتوکسیکوز شخص دچار تعریق شدید، لاغری، پراشتهایی، و اسهال است. یکی دیگر از مهم ترین علائم بیماری بیرون زدگی چشم ها یا اگزوفتالموس می باشد.

کم کاری تیروئید چند باشه خطرناک است

شدیدترین فرم کم کاری تیروئید را کمای میگزدم (Myxedema Coma) می نامند. اختلالی که با افت شدید هوشیاری، ادم اندامها، و ورم شدید صورت همراه است. فرد در این بیماری در صورتی که بیش از حد طول بکشد دچار آسیب شدید کلیوی و عوارض ناشی از آن نیز می شود. به طور کلی محدوده نرمال TSH بین 0.5 تا 5 میلیون واحد بین المللی در هر لیتر پلاسما است. سطح TSH بالاتر از 10 میلیون واحد بین المللی در هر لیتر پلاسما به مفهوم کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی بالینی است. مقدار نرمال هورمون T₄ نیز بین 2 تا 20 میکروگرم بر دسی لیتر است.

مقادیر زیر 2 در کمای میگزدم که شکل بسیار خطرناکی از کم کاری تیروئید است مشاهده می شود. مقادیر بالاتر از 20 نیز در پرکاری های خطرناک مانند سندرم گریوز (Grave’s Disease) دیده می شود. هر دوی این حالت ها برای سلامتی و فعالیت کلی ارگان ها خطرناک می باشد. راه اصلی کنترل پرکاری های خطرناک مانند گریوز جراحی و برداشتن غده (Thyroidectomy) است.

گاهی هم از رادیوداروهایی مانند ید 131 برای از بین بردن غده پرکار سمی استفاده می کنند. مبتلایان به کم کاری معمولا باید قرص لووتیروکسین استفاده کنند. مبتلایان به پرکاری تیروئید هم پس از برداشتن غده ممکن است نیاز به مصرف دارو داشته باشند.

درمان قطعی کم کاری تیروئید

درمان قطعی کم کاری تیروئید تنها با استفاده از لووتیروکسین یا هورمون تیروئید جایگزین امکان پذیر است. افرادی که مبتلا به فرم بالینی کم کاری تیروئید هستند (سطح پلاسمایی T₄ کمتر از 2 میکروگرم بر دسی لیتر پلاسما) باید حتما از لووتیروکسین استفاده کنند. قرص لووتیروکسین باید صبح ناشتا مصرف شود. این دارو با برخی از داروهای دیگر از جمله مهارکننده های پمپ پروتون تداخل دارد.

ترکیباتی مانند امپرازول که جذب گوارشی لووتیروکسین را کاهش می دهند. برخی دیگر از داروهایی که با لووتیروکسین تداخل جدی دارند، آنتی اسید های حاوی آلومینیوم، کلسیم، مکمل های آهن و زینک هستند. مصرف این مکمل ها باید حداقل با دو ساعت فاصله از زمان مصرف لووتیروکسین انجام پذیرد. برخی مکمل های حاوی ید به عنوان یک ابزار پیشگیری از کم کاری تیروئید به خصوص در خانم های باردار طراحی شده اند.

از آن میان می توان به مکمل کواترید داروافشان شایگان اشاره کرد. این محصول حاوی 600 میکروگرم فولات فعال نسل چهارم و 150 میکروگرم ید به شکل یدید پتاسیم است.

بهترین دمنوش برای کم کاری تیروئید

دمنوش بابونه یکی از بهترین گزینه ها برای مبتلایان به کم کاری تیروئید است. افراد مبتلا به آن معمولا دچار یبوست هستند. دمنوش بابونه می تواند نقش موثری در کنترل یبوست توام با کم کاری غده تیوئید داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف دمنوش بابونه می تواند باعث پیشگیری از بدخیمی های غده تیروئید شود. البته باید در نظر داشت که نوشیدن چای و دمنوش به تنهایی نمی تواند بیماری تیروئید را درمان کند.

این نوشیدنی ها صرفا نقش کمک درمانی دارند و به پیشگیری از وخامت بیماری کمک می کنند. دمنوش ها را می توان به عنوان یک میان وعده مورد استفاده قرار داد.

میوه های مفید برای کم کاری تیروئید

میوه های درختان نخل مانند خرما و نارگیل، آلو، آلو بخارا و زغال اخته منبع عمده ید برای عملکرد تیروئید هستند. مصرف این فرآورده ها می تواند از بروز گواتر یا کم کاری ناشی از کمبود ید جلوگیری کند. نصف فنجان آب زغال اخته حاوی 400 میکروگرم ید است. زغال اخته را می توان به صورت منجمد یا تازه تهیه و آن را در آماده سازی اسموتی میان وعده به کار گرفت.

پیداست که دسترسی به این محصولات ممکن است برای همه امکان پذیر نباشد. امروزه در کشورهایی مثل ایران از نمک یددار استفاده می شود. در کشوری مثل ایران که منطقه ای خشک محسوب می شود و مردم با مصرف غذای دریایی کمتر آشنا هستند، گواتر می تواند شیوع بالایی داشته باشد. به همین دلیل در نمک مصرفی مردم پتاسیم یدید به عنوان یک افزودنی وارد شده است.

از میوه های دیگری که می توان برای سلامتی تیروئید استفاده کرد، می توان به سیب، و آووکادو اشاره کرد.

قدرت دارچین در مقابل کم کاری تیروئید

شواهد علمی نشان می دهد که استفاده از دارچین می تواند غلظت T₄ و TSH را به محدوده طبیعی نزدیک کند. با این حال مصرف دارچین معمولا با کاهش غلظت پلاسمایی T₃ همراه است. در مقابل، زیره سیاه (Black Cumin) یک پودر ادویه بسیار مفید برای حفاظت از تیروئید رد برابر آسیب رادیکال های آزاد به شمار می آید. یکی از بهترین مکمل های گیاهی برای سلامت غده تیروئید چای بابونه (Chamomile Tea) است.

شواهد علمی نشان می دهد که نوشیدن منظم این چای باعث پیشگیری از ابتلا به سرطان تیروئید می شود. استفاده زیاد از شلغم، کلم، سویا و نوشیدنی ها و غذاهای حاوی شکر زیاد برعکس باعث القای کم کاری تیروئید می گردد. این فرآورده ها را اصطلاحا گواترزا یاGoitrogenic  می نامند.

عوارض پرکاری تیروئید در زنان

از جمله مهمترین این عوارض می توان به کاهش وزن شدید پیش بینی نشده اشاره کرد. تحریک¬پذیری، عصبانیت شدید، تپش قلب شدید، آریتمی (بی نظمی ضربان قلب)، حساسیت به گرما، و لرزش دست (ترمور) از جمله مهمترین پیامدهای دیگر پرکاری تیروئید در میان زنان است.

یکی دیگر از عوارض برجسته پرکاری تیروئید در زنان اختلالات قاعدگی است. کاهش دفعات خونریزی ماهیانه، لکه بینی (Spotting) و اولیگومنوره از جمله این عوارض است. همچنین بسیاری از مبتلایان به این بیماری اساسا در به خواب رفتن مشکل دارند. این اختلال ممکن است به حدی شدید باشد که حتی با مصرف آرام بخش یا خواب آور هم بهبود پیدا نکند.

سخن پایانی

کم کاری تیروئید یک اختلال بالقوه جدی است. اختلالی که در آن غده تیروئید دچار تنبلی است و هورمونهای T₄ و T₃ به مقدار کافی ساخته و ترشح نمی شود. در این اختلال که ممکن است با بزرگی تیروئید یا گواتر نیز همراه باشد، سطح هورمون دیگری به نام TSH افزایش می یابد. عدم درمان کم کاری تیروئید می توان با عوارض زیادی همراه باشد. یبوست، بی اشتهایی، اضافه وزن، اختلال عملکرد سیستم ایمنی، خشکی شدید پوست، از جمله این عوارض به شمار می آیند. کم کاری تیروئید در صورتی که درمان نشود می تواند به اختلال بسیار خطرناکی موسوم به میگزدم منتهی شود.

برخی از انواع کم کاری تیروئید نیز ارثی یا ناشی از اختلال اتوایمیون هستند. بهترین و قطعی ترین راه برای درمان کم کاری این غده استفاده از قرص لووتیروکسین است. دوز مصرف لووتیروکسین باید به وسیله پزشک معالج تعیین شود. با این حال مقدار مصرف معمول روزانه این قرص معمولا بین 100 تا 125 میکروگرم است. بهترین زمان مصرف قرص هم صبح ناشتا است.

قرص های لووتیروکسین معمول در سه دوز 50، 100 و 150 میکروگرم تولید می شوند. برخی مکمل ها مانند کواترید نیز می توانند در پیشگیری از بروز کم کاری تیروئید به خصوص در خانم های باردار موثر باشند.

تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان