افسردگی | مهمترین علائم و درمان ، در زنان و نوجوانان

افسردگی یک نوع اختلال خلق و در عین حال یک علامت است. گاهی اوقات افسردگی با بروز اپیزودهای هیجانی موسوم به مانیا (Mania) همراه است که به این حالت اختلال دوقطبی (Bipolar Mood Disorder-BMD) می گویند. برخی این اختلال را سرماخوردگی روانی می نامند. در این اختلال شخص دچار احساس بیهودگی، ناامیدی و خشم فراوان نسبت به محیط زندگی و افراد انسانی است. فرد افسرده دچار حالت تحریک­پذیری نیز هست. این اختلال بعضا با علائم غیرخلقی مانند اضافه وزن یا لاغری بیش از حد، ریزش مو و مشکلات هورمونی نیز همراه است. گاهی هم این عوامل هستند که خود به افسردگی دامن می زنند.

افسردگی در زنان

افسردگی یک اختلال بسیار شایع در میان زنان است. مطالعات نشان داده است که شیوع افسردگی در میان زنان تقریبا دو برابر مردان می باشد. یکی از علل این اختلاف مقادیر بالای هورمون پروژسترون به خصوص در اواخر سیکل ماهانه است. در دوره زمانی نزدیک به قاعدگی یا منس، سطح استروژن به شدت افت کرده و سطح پروژسترون بالا می رود. این موضوع با ایجاد علائمی موسوم به نشانگان پیش قاعدگی یا PMS همراه است. یکی از علائم PMS افت خلق می باشد.

در دوران بارداری سطح پروژسترون به طور مداوم بالاست. درست شبیه به دوران PMS. پس ادامه دوران بارداری غالبا با بروز حالات شبه افسردگی همراه است. به علاوه در دوران یائسگی یا منوپوز هم به دلیل افت سطح هورمون ها و به خصوص استروژن، علائم شبه افسردگی بروز می یابد. به طور کلی در زنان ارتباط بین دو نیمکره مغز قوی تر از مردان است. یکی دیگر از دلایل ایجاد اختلالات خلقی در این افراد همین موضوع است.

علائم افسردگی در زنان

 از جمله مهم ترین علائم آن در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس غم، تنهایی و گوشه­گیری شدید
• افت شدید اعتماد به نفس
• اختلالات خواب، اضطراب، برآشفتگی و بی قراری
• احساس گناه، بی­ارزش بودن و سرزنش مداوم خود
• اختلال تمرکز، تفکر، مشکل در تصمیم گیری و به یاد آوردن موضوعات
• افکار خودکشی، فکر کردن مداوم به مرگ و حتی سابقه اقدام به خودکشی
• تغییرات شدید اشتها به صورت پرخوری یا کم خوری، افزایش یا کاهش وزن
• خستگی، ضعف و کاهش سطح انرژی، به صورتی که انجام کارهای ساده و سبک نیز نیاز به صرف انرژی فراوان دارد.
• کاهش احساس لذت از انجام کارهایی که قبلا به شخص لذت می بخشید. به عنوان مثال لذت از رابطه جنسی در این افراد به شدت پایین می آید.
• فازهای عصبانیت شدید و تحریک پذیری

علائم افسردگی در دخترهای نوجوان

کلیات علائم این اختلال در دختران نوجوان شبیه به آن چیزی است که در مورد زنان نیز به آن اشاره کردیم. بسیاری از دختران نوجوان به خصوص در شهرهای بزرگ به اختلالی موسوم به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مبتلا هستند. یکی از عوارض توام با PCOS مشکلات خلقی و در راس آن افسردگی است. در این موارد برای غلبه بر آن باید ابتدا PCOS را درمان کرد.  از جمله مهم ترین علائم و عوارض  این اختلال در دختران نوجوان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلال یادگیری و افت شدید تمرکز در کلاس درس
• تمایل به روابط عاطفی سنگین با همسالان و به خصوص همکلاسی ها
• پرخوری و به خصوص مصرف مقادیر زیاد غذاهای با ارزش غذایی پایین
• پرخوابی و افزایش شدید وزن
• بروز آکنه های مقاوم به درمان
• پرخاشگری و تحریک پذیری به خصوص در رابطه با والدین
• اختلال تصمیم گیری یا تمایل به اتخاذ تصمیمات عجولانه

علائم افسردگی در زنان متاهل

بسیاری از زنان متاهل در ایران از درجاتی از افسردگی یا اختلال شبه افسردگی رنج می برند. شاید نتوان بسیاری از آن ها را زیر عنوان افسردگی بالینی قرار داد، اما قطعا می توان گفت دچار افت شدید خلق هستند. این اختلال علل مختلفی دارد. یکی از اساسی ترین علل افسردگی زنان متاهل عدم برخورداری از یک رابطه جنسی رضایتبخش است. کم­توجهی همسر، فشارهای اقتصادی، مشکلات زناشویی و سایر مشکلاتی که در حین تربیت کودک یا … ممکن است بروز یابد همگی از عوامل تشدید افسردگی در زنان متاهل هستند. در این زمینه نقش مردان بسیار مهم است.

ترمیم روابط زناشویی و اصلاح مشکلات تربیتی کودکان از مهم ترین ستون پایه های کنترل اختلالات خلقی و افسردگی در زنان متاهل هستند. علائم اصلی این اختلال در زنان متاهل عموما همان علائمی است که پیشتر گفتیم. با این حال در این افراد به خصوص با کاهش توجه به تربیت فرزند، کاهش تمایل به رابطه جنسی و کاهش رسیدگی به امور خانه و مسائل خانوادگی بروز می یابد. گاهی نیز ممکن است احساس افسردگی در زنان متاهل آنان را به سوی تمایل به تشکیل روابط عاطفی جدید، خیانت یا تمایل به طلاق پیش ببرد.

علائم افسردگی بعد از زایمان

به دنیا آوردن کودک احساس بسیار خوبی به یک خانم می بخشد. با این حال این احساس گاهی با ایجاد این اختلال همراه است. این اختلال دو فاز دارد. در فاز اول آن که معمولا از 3 روز بعد از تولد نوزاد تا حدودا دو هفته طول می کشد، علائم خفیف تا متوسط به شرح زیر بروز می یابد:

• نوسانات خلقی، اضطراب، و تحریک پذیری
• احساس شکست خورده بودن، و گریه های مداوم
• اختلال خواب و اشتها، پرخوری و افزایش وزن

این اختلال را کمتر به نام افسردگی بعد از زایمان و بیشتر به منزله یک اختلال خلقی گذرا در نظر می گیرند. البته گاهی نیز این علائم شکل شدید به خود می گیرد و افسردگی نامیده می شود. در شکل شدیدتر افسردگی بعد از زایمان علائمی مانند گریه های شدید طولانی مدت، بی میلی به فرزند، احساس مادر خوبی نبودن، تمایل شدید به خودکشی و سایر علائم آن که در بالا مورد اشاره قرار گرفت بروز می یابد.

افسردگی و اضطراب اجتماعی

افسردگی و اضطراب اجتماعی دو نمونه از شایع­ترین اختلالات خلقی در ایالات متحده هستند. افراد مبتلا به آن معمولا از قرار گرفتن در محیط های اجتماعی می گریزند. به این اختلال اضطراب اجتماعی می گویند. اضطراب اجتماعی معمولا با نوعی گوشه گیری همراه است. افراد از این که حق خود را مطالبه کنند می ترسند. این­گونه افراد عموما از پذیرش مسوولیت های اجتماعی طفره می روند. حتی در مواردی که محق هستند، حاضر به درگیری نمی باشند. عموما در احقاق حق خود به افراد دیگری وابستگی دارند. این افراد معمولا دوستان زیادی ندارند و از مهمانی رفتن خودداری می کنند. در کارهای خود معمولا تکروی می نمایند و توان مدیریت یا انجام فعالیت گروهی دارند.

سخن پایانی

افسردگی یکی از اختلالات شایع خلق در سراسر جهان است. علائم اصلی این اختلال شامل اختلالات خواب، اختلال خوردن و مشکلات خلقی مانند احساس یاس یا دلمردگی است. افسردگی در اشکال شدید خود نیاز به درمان دارویی دارد. اما در اشکال خفیف تر می توان آن را با استفاده از روشهای شناخت درمانی یا رفتار درمانی تحت درمان قرار داد. این اختلال درمان نشده معمولا با عوارض جبران ناپذیری همراه است.

بسیاری از افراد با درجات مختلف آن حتی در مقابل درمان از خود مقاومت نشان می دهند. این افراد باید در نظر داشته باشند که چنین روحیه ای در درازمدت می تواند به سلامت شخصی و حرفه ای آن ها آسیب وارد نماید. بنابراین به هر نحو ممکن باید آن را شناخت و آن را درمان کرد.

تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان