کمبود آهن در بدن چه عوارضی دارد. پاسخ این است که کمبود آهن عوارض بسیار گسترده ای دارد. کمبود آهن به نوعی کم خونی موسوم به کم خونی میکروسیتیک هایپوکرومیک منتهی می شود. کم خونی که در آن سایز گلبول های قرمز کوچک می شود. هم چنین رنگ گلبول های قرمز کم می شود. این علامتی است که در بررسی های آزمایشگاهی هم به خوبی مشاهده می شود.
در بخشی از آزمایش خون افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن که به آن CBC هم می گویند، گلبول هایی رنگ پریده با سایز کوچک دیده می شود. کم خونی فقر آهن با عوارض گسترده ای از جمله خستگی مزمن، افسردگی، خواب آلودگی، بی اشتهایی، و اختلال تمرکز همراه است. به این منظور تشخیص به موقع کم خونی فقر آهن و درمان آن اهمیت فوق العاده دارد.
از جمله مهمترین علائم فقر آهن می توان به سرگیجه، سردرد های مکرر، رنگ پریدگی، خواب آلودگی و اختلال تمرکز اشاره کرد. یکی از نواحی که کم خونی فقر آهن را به خوبی نشان می دهد، ملتحمه چشم است. ملتحمه چشم زنان مبتلا به فقر آهن معمولا حالت رنگ پریدگی دارد. فرد مبتلا به کم خونی حتی در مواردی دچار خشکی پوست می شوند. در این موارد ممکن است استفاده از لوسیون و کرم مرطوب کننده یا آبرسان مانند کرم آبرسان شاربوت ضروری باشد.
فقر آهن باعث سرطان نمی شود. این که تصور شود، اگر کسی کم خونی دارد، در معرض ابتلا به سرطان قرار دارد، چندان بهره ای از حقیقت ندارد. اما اگر فردی استعداد ابتلا به سرطان خون را داشته باشد، و به این بیماری دچار شود، در آغاز بیماری ممکن است علائم کم خونی را نشان دهد. پس هر کس که مبتلا به کم خونی باشد، به سرطان مبتلا نمی شود.
اما افرادی که به سرطان خون مبتلا می شوند، ممکن است در ابتدای سیر بیماری کم خونی نشان دهند. علت این موضوع خیلی ساده است. وقتی مغز استخوان به صورت بی رویه و خارج از کنترل شروع به تولید گلبول های سفید می کند، از تولید بقیه سلول ها باز می ماند. در واقع سطح بالایی از انرژی مغز استخوان صرف تولید لنفوسیت ها (در لنفوم) و سایر انواع لکوسیت ها (در لوکمی) می شود.
در نتیجه انرژی کافی برای تولید پلاکت ها و گلبول های قرمز وجود ندارد. نتیجه این وضعیت کاهش تعداد پلاکت ها و گلبول های قرمز است. در نتیجه شخص در معرض کم خونی قرار می گیرد. هم چنین ممکن است احتمال خونریزی بالا رود. زیرا توان انعقادی خون کاهش یافته است.
بسیاری از ما منابع غذایی حاوی آهن را به خوبی نمی شناسیم. منابعی همچون حبوبات، سبزی هایی مانند اسفنج و چغندر، و گوشت قرمز حاوی مقادیر بالایی آهن هستند. یکی از بهترین روش ها برای رفع کم خونی ناشی از فقر آهن استفاده از مکمل های حاوی آهن است. یکی از این مکمل ها فولی مکس است. فولی مکس یک قرص روکش دار حاوی نمک بیس گلیسینات آهن است. این ترکیب از آهن جذب گوارشی نسبتا بالایی دارد. هم چنین تحریک گوارشی و یبوست بسیار کمتری به همراه می آورد. در بازار مکمل های دارویی فرمولاسیون های متعددی برای مکمل آهن وجود دارد.
در برخی از این مکمل ها از نمک سولفات آهن استفاده می شود. ترکیبی که می تواند عوارض زیادی به دنبال داشته باشد. روی هم رفته استفاده از نمک های سیترات، فومارات و بیس گلیسینات آهن (در فولی مکس) بیشتر توصیه می شود. البته باید توجه داشت که مصرف این مکمل ها نباید از حد مشخصی بیشتر شود. مصرف بیش از حد مکمل های حاوی آهن می تواند با بروز اختلالی به نام هموکروماتوز (Hemochromatosis) همراه باشد.
بنابراین همواره در نظر داشته باشید که برای مصرف مکمل آهن اول باید آزمایش خون بدهید. اگر در آزمایش خون کم خونی شما مورد تایید قرار گرفت، مکمل را با دوز توصیه شده مصرف کنید. در طول دوران مصرف مکمل هم باید به طور منظم آزمایش خون انجام داد. از این طریق می توان روند درمان کم خونی را پایش نمود.
در منابع طبی کهن به کم خونی اصطلاحا « قلت دم » گفته می شود. « دم » در عربی به معنی «خون» و « قلت » به معنی «کمبود» است. در طب سنتی برای درمان کم خونی فقر آهن روش های مختلفی وجود دارد. بعضی از این روشها در واقع جنبه پیشگیرانه دارند. سبزی هایی همچون اسفناج، چغندر قرمز، شنبلیله، مغزهایی هم چون پسته و بادام زمینی و میوه هایی همچون سیب مقادیر قابل توجهی آهن دارند.
مصرف روزانه یک پیمانه یا یک پیاله از مغز ها به خصوص پسته به عنوان میان وعده می تواند به خوبی نیاز به آهن را تامین کند. برخی دیگر از مهمترین منابع طبیعی برای تامین آهن عبارتند از خرما، ذرت، کدو مسمایی، عصاره گزنه، جعفری، کشمش، انار و گوجه فرنگی. یکی از مهم ترین عوامل بهبود دهنده جذب آهن مرکبات است. مرکبات و گوجه فرنگی به دلیل داشتن مقادیر بالای ویتامین C می توانند جذب آهن را افزایش دهند.
آهن ترکیبی بسیار محلول است. همیشه آهن در بدن در یک وضعیت تعادلی بین فرم آزاد و فرم متصل به پروتئین قرار دارد. در بدن انسان آهن عموما به صورت فریتین ذخیره می شود. فریتین یک کمپلکس پروتئینی حلقوی است. بنابراین این تصور که آهن در بدن انسان ذخیره نمی شود اشتباه است. به جز فریتین، بخش عمده آهن در قالب کمپلکس هم (Heme) و آنزیم های میکروزومال کبد ذخیره می گردد.
مقدار پلاسمایی فریتین می تواند نشانه خوبی از کم خونی فقر آهن باشد. سطح پایین فریتین خون می تواند بهترین نشانگر کم خونی فقر آهن باشد. سطح بالای غیرطبیعی فریتین هم در مواردی مانند التهاب، تخریب بافتی و بیماری های عفونی ممکن است مشاهده شود. در برخی موارد اختلال یا نارسایی کبد هم می تواند باعث افزایش فریتین شود.
غذاها و نوشیدنی های حاوی مقادیر بالای فیتات و تانن از مهم ترین عوامل مهار جذب گوارشی آهن هستند. یکی از مواد غذایی بسیار مهم و پرمصرف حاوی فیتات نان است. نان و محصولات آن دارای مقادیر بالایی فیتات است. فیتات می تواند با اتصال به کاتیون های فلزی مانند آهن و کلسیم مانع از جذب گوارشی آن ها می شود. مشتقات تانن نیز همین وضعیت را دارند.
این ترکیبات با داشتن گروه های فنولی می توانند به کاتیون های فلزی وصل شوند. چای، قهوه و نوشیدنی های مشابه همگی می توانند مانع جذب آهن شوند. جالب است بدانید که مصرف بیش از حد لبنیات هم ممکن است باعث کم خونی فقر آهن شود.
کم خونی فقر آهن در بسیاری موارد ناشی از اختلال جذب گوارشی آهن است. در برخی موارد شخص آهن کمی مصرف می کند. در برخی دیگر از موارد مقدار آهن رژیم غذایی کافی و حتی بیش از حد است. اما آهن وارد شده به دستگاه گوارش مشکل جذب دارد. کلسیم موجود در غذا ها دقیقا از همان مسیری برای جذب استفاده می کند که آهن از آن مسیر جذب می شود. پس کلسیم در واقع رقیبی برای جذب آهن است. به همین خاطر است که توصیه می شود افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن شدید، در میزان دریافت کلسیم تعدیلی اعمال کنند.
برای درمان فقر آهن شدید روش های مختلفی وجود دارد. ماهیت روش به این باز می گردد که عامل ایجاد کم خونی چه باشد. اگر کم خونی ناشی از خونریزی باشد، معمولا برای درمان سریع کم خونی ناشی از آن باید جراحی صورت پذیرد و معمولا نیاز به تزریق خون داریم. به خصوص خون تام. در مواردی همچون پریودهای شدید (منوراژی) هم کم خونی فقر آهن رخ می دهد. در این موارد معمولا لازم است از آهن تزریقی استفاده شود.
ترکیباتی مانند آیرون سوکروز یا آیرون دکستران در این موارد تجویز می شود. بعد از تزریق چند دوز از آهن به صورت داخل وریدی، در ادامه تجویز خوراکی آهن انجام می پذیرد. وقتی کم خونی فقر آهن شدید باشد، گاهی ممکن است مصرف 300 میلی گرم آهن المنتال در روز مورد نیاز باشد. این دوز نسبتا بالایی از آهن است.
کم خونی فقر آهن یک اختلال بالقوه خطرناک است. البته اگر به درستی درمان نشود. چون در صورت عدم درمان به موقع فشار زیادی به قلب و مغز وارد می شود. شخص مبتلا به کم خونی حتی در صورت عدم درمان ممکن است دچار فشار خون بالا و تپش قلب شود. بنابراین در موارد شدید کم خونی فقر آهن حتما درمان باید صورت گیرد.
استفاده از مکمل های حاوی آهن مانند فولی مکس نیز می تواند در این زمینه کارگشا باشد. با این حال در حالت عادی حتی اگر به دلایلی فقر آهن خفیف ایجاد شود، معمولا با یک تغذیه مناسب رفع می گردد. در هر حال اهمیت کم خونی فقر آهن را نباید نادیده گرفت. به خصوص اگر عامل زمینه ای داشته باشد.
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان
References
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
