برای درمان کم خونی شدید راه اصلی تزریق آهن است. مصرف فرآورده هایی مانند آیرون سوکروز و یا آیرون دکستران به صورت تزریق وریدی در این موارد توصیه می شود. معمولا پس از تزریق آهن مصرف خوراکی فرآورده های حاوی مقادیر بالای آهن به مدت حداقل یک ماه ادامه می یابد. مصرف خوراکی محصولاتی با مگادوز آهن (تا 300 میلیگرم آهن المنتال) برای موارد شدید کم خونی مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از مهمترین فرآورده ها برای درمان کم خونی شدید در بانوان فولی مکس است. این محصول به ویژه برای پیشگیری از کم خونی در زنان باردار یا افراد مبتلا به تالاسمی می تواند مفید باشد. مقدار آهن موجود در این فرآورده معادل 28 میلی گرم آهن المنتال به صورت ملح بیس گلیسینات است. این مقدار آهن دقیقا برابر مقدار دوز آهن پیشنهادی روزانه (Recommended Daily Dose-RDA) برای زنان باردار می باشد.
کم خونی به بیان ساده یعنی نبودن خون کافی! وقتی شما به اندازه کافی گلبول قرمز ندارید یا گلبول قرمز ناقصالخلقه دارید دچار کم خونی می شوید. کم خونی به دلایل مختلفی رخ می دهد. خونریزی، واکنش های ازدیاد حساسیت، واکنش های خودایمنی، رژیم غذایی نامناسب و اختلالات ژنتیکی همگی می توانند باعث بروز کم خونی شوند.
یکی از دلایل بروز کم خونی می تواند کمبود فولات باشد. فولات نسل چهارم در این زمینه می تواند به درمان کم خونی کمک کند. یکی از محصولات بسیار موثر در درمان انواع مشخصی از کم خونی ها بست فولات است. به خصوص اگر کم خونی از نوع مگالوبلاستیک باشد، استفاده از بست فولات می تواند بسیار مفید باشد. فولی مکس داروافشان شایگان از دیگر محصولاتی است که برای درمان و پیشگیری از کم خونی به خصوص در زنان باردار مبتلا به کم خونی فقر آهن می تواند موثر باشد.
کم خونی همولیتیک نتیجه تخریب و پارگی غشای سلول های خونی است. گاهی همولیز ناشی از ابتلا به عفونت های انگلی مانند مالاریاست. گاهی هم واکنش هایی مانند ازدیاد حساسیت تیپ دو نیز می توانند باعث ایجاد همولیز شوند. برخی از داروها مانند متیل دوپا می توانند از طریق ایجاد این واکنش های خودایمنی یا ازدیاد حساسیت باعث همولیز شوند.
متیل دوپا یک داروی کاهنده فشار خون است که در فشار خون های مقاوم به درمان مورد استفاده قرار میگیرد. هر چند امروزه استفاده از این دارو بسیار محدودتر از قبل شده است. یکی از عواملی که می تواند منجر به بروز کم خونی همولیتیک شود، اختلالی موسوم به فاویسم (Favism) است. در فاویسم شخص به غذاهایی مانند باقلا حساسیت دارد. این افراد گاهی حتی با استنشاق بوی باقلا هم دچار غش یا Faint می شوند.
در یک لحظه گلبول های قرمز این افراد در اثر تماس با مواد داخل باقلا شکسته می شوند. به این ترتیب اکسیژن رسانی به مغز کم می شود و شخص غش می کند. اختلال فاویسم نتیجه نوعی نقص مادرزادی در آنزیمی به نام G6PD است.
کم خونی داسی (Sickle Cell Anemia) نوعی اختلال ژنتیکی است. در حال حاضر بین 70 تا 100 هزار نفر از مردم امریکا به این بیماری نسبتا نادر مبتلا هستند. در این بیماری شکل ظاهری گلبول های قرمز به صورت داس یا هلالی در می آید. گلبول های قرمز معمولی به صورت نرمال 120 روز عمر می کنند. اما گلبول های قرمز داسی شکل بسیار شکننده هستند و عمر بسیار کوتاه تری دارند.
این سلول ها بین 10 تا 20 روز عمر می کنند. گلبول های قرمز داسی شکل در عبور از مویرگ های کوچک و ظریف مانند مویرگ های طحال معمولا دچار همولیز میشوند. به این ترتیب است که شخص به همولیز و کم خونی دچار می گردد. افراد مبتلا به این بیماری باید از ورزش و فعالیت جسمی شدید اجتناب کنند. هر چند فعالیت بدنی سبک ممکن است برای برخی بیماران مفید باشد. پیشنهاد می شود اغلب بیماران از مکمل های حاوی کلسیم استفاده کنند.
اما برای توصیه به مصرف ویتامین D3 در این بیماران شواهد قطعی علمی وجود ندارد. برخی بیماران ممکن است نیاز به پیوند خون یا مغز استخوان یا استفاده از بانک خون بند ناف داشته باشند.
کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک نرموکرومیک نوعی کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب 12 یا فولیک اسید یا هر دو است. در کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک سایز گلبول های قرمز به شدت بزرگ می شود. این گلبول های قرمز قابلیت انتقال اکسیژن را از دست می دهند. برخی از گلبول های بیش از حد بزرگ در حین عبور از مویرگ های ظریف طحال آسیب می بینند.
نتیجه این آسیب ها معمولا همولیز گسترده و در نتیجه کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و به خصوص مغز است. در نتیجه علائمی مانند خستگی مفوط، کاهش تمرکز، خواب آلودگی، اختلال سیکل خواب و بیداری و مواردی از این دست روی می دهد. در بیشتر موارد کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B12 و فولات در رژیم غذایی است. در برخی موارد نادر هم برخی اختلالات ژنتیکی موجب کم خونی مگالوبلاستیک می شود. فولات نسل چهارم و قطره کواترکیدز ب 12 می توانند برای درمان این کم خونی موثر باشند.
در کم خونی آپلاستیک، مغز استخوان فرد به طور کامل یا جزئی در تولید گلبول های قرمز مشکل دارد. در برخی از افراد ممکن است اختلالی به نام پانسیتوپنی بروز یابد. اختلالی که با کاهش تعداد کل سلول های خونی همراه است. در پانسیتوپنی شخص دچار نقص ایمنی نیز می شود. یکی از داروهایی که می تواند باعث ایجاد آنمی آپلاستیک شود کلرامفنیکل است.
این آنتی بیوتیک وسیعالطیف در گذشته به طور گسترده در درمان عفونت های خطرناک باکتریال به خصوص در کودکان استفاده می شد. از جمله عفونت هایی که به کلرامفنیکل به خوبی پاسخ می دهد حصبه است. عفونتی خطرناک که در نتیجه ابتلا به نوعی باکتری به نام سالمونلا تیفی ایجاد می شود. در افرادی که به هر دلیل نیازمند استفاده از داروهایی مانند کلرامفنیکل هستند، باید به طور منظم آزمایش خون انجام داد. شمارش تعداد گلبول های قرمز و سفید و پلاکت های خون (CBC) در این موارد بسیار ضروری است.
کم خونی از نوع تالاسمی ماینور یک نوع اختلال ژنتیکی است. بیماری که از پدر و مادر به فرد انتقال می یابد. این اختلال را بتاتالاسمی نیز می نامند. در تالاسمی شخص محتوای هموگلوبین پایینی دارد. در انواع شدیدتر این بیماری ممکن است بدشکلی های استخوانی هم بروز یابد. شخص مبتلا به تالاسمی ممکن است دچار رنگ پریدگی یا زردی (یرقان) باشد.
این اشخاص در صورت عدم درمان کم خونی ممکن است به انواعی از افسردگی و اختلالات خلقی هم مبتلا شوند. افراد مبتلا به تالاسمی ماینور معمولا نیاز به دریافت خون ندارند، اما ممکن است به درجات دچار آنمی یا کم خونی شوند. یکی از بهترین روش های کمک درمانی در بیماران مبتلا به تالاسمی ماینور استفاده از فولات است. به خصوص فولات نسل چهارم که معایب استفاده از فولات نسل قدیم را ندارد.
در انواع خطرناک کم خونی به خصوص در نوع همولیتیک فرد ممکن است دجار ایکتر یا زردی شود. رنگ چشم ها به زردی می گراید. ممکن است در این نوع کم خونی ها طحال یا کبد بزرگ شوند (به ترتیب اسپلنومگالی و هپاتومگالی). گاهی ممکن است شخص دچار شوک هیپوولمی گردد. به عنوان مثال در افراد مبتلا به بیماری فاویسم، مصرف مواد غذایی حاوی ویسین مثل باقلا می تواند باعث یک همولیز گسترده شود.
یعنی گلبول های قرمز خون فرد را به سرعت تخریب کند. فرد در این موارد ممکن است دچار غش شود. در نوعی دیگر از کم خونی های شدید، فرد به دلیل خونریزی دچار کم خونی می گردد. در این موارد علت زمینه ای کم خونی باید به درستی شناخته و درمان شود. عدم درمان افراد مبتلا به انواع کم خونی شدید، ممکن است با بروز بیماری های قلبی عروقی یا حتی ابتلا به حملات تشنجی همراه شود. بدیهی است این رویدادها می تواند خطرآفرین باشد و حتی منرج به مرگ بیمار شود.
علائم کلی و متداول کم خونی در زنان و مردان تقریبا یکسان است. زنان مبتلا به کم خونی معمولا دچار افسردگی و سردرد های مکرر هستند. زنان مبتلا به سردرد میگرنی در نتیجه کم خونی بیشتر در معرض بروز حملات شدید میگرنی قرار می گیرند. ضربان قلب نامنظم (دیسریتمی) و سردی انتهای اندام ها، رنگپریدگی، زردی پوست صورت یا زردی چشم ها از دیگر علائم ابتلا به کم خونی در زنان هستند. گاهی ممکن است شخص دچار درد قفسه سینه شود. به خصوص اگر همزمان برای درمان میگرن از داروهایی مانند ارگوتامین یا تریپتان ها استفاده کند.
کاهش تمرکز، خستگی مفرط، خواب آلودگی، پایین آمدن کیفیت خواب شبانه، افسردگی و اختلال اشتها از جمله مهمترین پیامدهای کم خونی در مردان است. کم خونی در مردان در درازمدت می تواند به افت توده عضلانی بدن و لاغری مفرط منتهی شود. سردی اندامها، زردی پوست، تنگی نفس، تپش قلب، نبض نامنظم، دیسریتمی قلبی و سرگیجه از علائم دیگر ابتلا به کم خونی در مردان است. سردرد خوشه ای یا کلاستر و سردردهای تنشی ممکن است در مردان مبتلا به کم خونی بیشتر بروز یابند.
برای درمان کم خونی شدید معمولا از تزریق آهن استفاده می شود. محصولاتی مانند آیرون سوکروز و آیرون دکستران فرم های تزریقی متداول آهن به شمار می آیند. این محصولات را با استفاده از محلول سدیم کلراید 9/0 درصد داخل ورید تزریق می کنند. البته تجویز این محصولات به صورت موقت انجام میپذیرد. بعد از تجویز دو تا سه دوز آمپول وریدی آهن، مصرف دوزهای بالایی از آهن عنصری (در حدود 300 میلیگرم) به صورت روزانه یک بار برای مدت حداقل یک ماه انجام میپذیرد.
کم خونی در کودکان به خصوص در سنین رشد و به ویژه در میان دختران بسیار شایع است. معمولا برای درمان کم خونی کودکان از مکمل هایی مانند قطره آهن استفاده می شود. برای پیشگیری از بروز کم خونی در سنین کودکی تا نوجوانی استفاده از فولی مکس گزینه بسیار خوبی است. برای نوزادان و در سنین پایین تر از 2 سال استفاده از قطره کواترکیدز ویتامین B12 برای مقابله با کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک نوزاد می تواند مفید باشد.
در سایر موارد باید از قطره های خوراکی آهن استفاده کرد. از مفید ترین و متداولترین این قطره ها می توان به قطره آهن لیپوزومال اشاره کرد. این قطره ها معمولا روی دندان لکه های تیره ایجاد نمی کنند. همچنین طعم بسیار بهتری دارند.
برای درمان کم خونی در بارداری حتما باید از فرآورده های حاوی آهن استفاده شود. فولی مکس با داشتن 28 میلیگرم آهن المنتال به صورت نمک بیس گلیسینات گزینه بسیار خوبی برای پیشگیری از کم خونی در زنان باردار است. فولی مکس در کنار آهن، ویتامین C و فولات نسل چهارم را داراست. ویتامین C اساسا به بهبود جذب آهن و فولیک اسید کمک می کند و مانع از تخریب و اکسیداسیون آهن می شود.
مصرف این مکمل ها در صورت صلاحدید پزشک می تواند در طول دوران شیردهی نیز انجام پذیرد. مصرف آهن در دوران بارداری مانع از ایجاد مشکلات بعدی در جنین می شود. از جمله از بروز اختلالات نورولوژیک و عقب ماندگی ذهنی پیشگیری می کند.
برای کنترل کم خونی اولین گام اصلاح رژیم غذایی است. استفاده از مغز ها و در راس آن ها پسته، به رفع کم خونی کمک می کند. سبزی های با برگ تیره مانند اسفنج، گوشت قرمز، مرغ و ماکیان، ماهی، میگو، و حبوبات از دیگر منابع آهن هستند. خشکبار و از جمله آن ها برگ زردآلو منبع غنی ویتامین C و آهن هستند. فعالیت منظم بدنی در خونسازی و تقویت فعالیت استخوانها موثر است. ترک سیگار و الکل و تنظیم سیکل خواب نیز به خونسازی بهتر و پیشگیری از کم خونی منجر می شود. باید توجه داشت که عملکرد صحیح کلیه در تنظیم خونسازی در مغز استخوان بسیار مهم است.
افرادی که به درجات به نارسایی کلیه مبتلا هستند، بیشتر به کم خونی مبتلا می شوند. در نارسایی کلیه مقدار هورمونی به نام اریتروپویتین در بدن کاهش می یابد. این هورمون به وسیله سلول های خاصی در بافت کلیه ساخته و ترشح می شود. خونسازی در مغز استخوان به شدت به حضور این هورمون وابسته است. بنابراین با ایجاد نارسایی کلیه و کاهش میزان سنتز و ترشح اریتروپویتین یکی از اصلی ترین پیامدها کم خونی است.
پس بکوشید در زندگی روزمره به اندازه کافی آب و مایعات بنوشید و عملکرد کلیه خود را در وضعیتی تنظیم شده نگاه دارید. یادتان باشد که اگر رژیم غذایی نامطلوبی داشته باشید، احتمال ابتلایتان به دیابت بیشتر می شود. یکی از پیامدهای دیابت نیز نارسایی کلیه و در نتیجه کم خونی است. این جاست که مشخص می شود رژیم غذایی تا چه اندازه اهمیت دارد.
قبل از هر اقدامی برای درمان کم خونی باید منشا آن را شناسایی کرد. اگر شخص به دلیل خونریزی های میکروسکوپی دچار کم خونی شده است، باید علت خونریزی مشخص شده و درمان گردد. اگر شخص به دلیل منوراژی[4] یا خونریزی شدید به هنگام عادت ماهیانه دچار کم خونی شده است، باید برای کنترل منوراژی فکر اساسی شود.
از جمله داروهایی که برای منوراژی استفاده می شود، می توان به ترنگزامیک اسید اشاره کرد. مصرف این دارو باید حتما با نظر و تایید پزشک انجام پذیرد. درمان منوراژی مانع از خونریزی و در نتیجه کم خونی می شود. در کنار استفاده از این دارو، باید از مکمل های آهن با دوز بسیار بالا برای جبران آهن از دست رفته استفاده شود.
ممکن است برای درمان سریع کم خونی در موارد شدید، نیاز به استفاده از آهن تزریقی به صورت تزریق داخل وریدی داشته باشیم. تزریق آهن باید به وسیله شخص ماهر و کاردانی انجام شود. در صورت عدم دقت کافی، آهن از رگ خارج می شود و در تماس با عضله قرار می گیرد. این وضعیت می تواند به آسیب عضلانی شدید و درد وحشتناک منتهی شود. پس ارگ می خواهید آهن تزریق کنید این کار را باید تنها یک پرستار یا پزشک انجام دهد. بهتر است تزریق در کلینیک انجام پذیرد.
از جمله محصولات خانگی که برای کنترل کم خونی می توان از آن ها استفاده کرد، گوشت و فرآورده های پروتئینی، اسفناج، پسته و سایر اجزای آجیل است. اسفناج و منابع گیاهی دیگر مانند حاوی آهن گیاهی هستند که جذب گوارشی نسبتا خوبی دارند. با این حال جذب گوارشی آهن موجود در فرآورده های جانوری از جذب گوارشی نسبتا بهتری برخوردار هستند.
حبوبات و در راس آن ها لوبیا قرمز از منابع دیگر آهن به شمار می آیند. مصرف زیاد چای به خصوص همراه با غذا توصیه نمی شود. چای حاوی مقادیر زیادی تانن است که از جذب آهن جلوگیری می کند. فیتات موجود در غلات معمول مانند نان سفید نیز مانع از جذب آهن می شوند. بنابراین سعی کنید منابع آهن را همراه با نان حاوی فیتات، چای و سایر تاننها استفاده نکنید.
استفاده از غلات غنی شده با آهن مانند ماکارونی و برنج غنی شده نیز می تواند راهکار خوبی برای جبران آهن از دست رفته باشد. به خصوص در کسانی که در رژیم غذایی خود از منابع نشاسته به میزان قابل توجهی استفاده می کنند. اگر کم خونی دارید، همچنین باید تا حد امکان از مصرف محصولات غذایی حاوی قندهای ساده مانند ساکاروز و گلوکوز خودداری کنید. مصرف مرکبات مانند گریپ فروت را افزایش دهید و از آنتی اکسیدان هایی مانند بلوبری بیشتر بهره بگیرید. این ترکیبات به جذب بهتر آهن و تنظیم متابولیزم آن در بدن کمک می کنند.
کم خونی اختلالی شایع است که در صورت عدم درمان می تواند بسیار خطرناک باشد. گاهی کم خونی نتیجه اختلال ژنتیکی مانند تالاسمی مینور، ماژور یا کم خونی داسی شکل است. گاهی کم خونی می تواند صرفا ناشی از کمبود آهن در رژیم غذایی روزانه باشد. گاهی کم خونی نتیه خونریزی شدید در اثر تروما یا تصادف باشد. گاهی هم منوراژی یا قاعدگی های شدید می تواند باعث کم خونی شود.
گاهی یک اختلال خودایمنی، آلرژی دارویی یا مصرف یک غذا مانند باقالی ممکن است باعث همولیز و در نتیجه کم خونی شود. گاهی هم یک عفونت ویروسی یا انگلی مانند مالاریا ممکن است باعث ایجاد کم خونی گردد. در هر حال هر یک از این عوامل که باعث کم خونی شود، ابتدا باید عامل ایجاد کننده را ریشه کن ساخت. اگر عفونت است، باید آن را درمان کرد.
اگر مصرف دارو یا غذایی باعث کم خونی می شود، باید از مصرف مجدد آن خودداری شود. اگر شخص دچار خونریزی است، باید ریشه آن را یافته و خونریزی را متوقف سازد. در ادامه و بعد از درمان ریشه، باید به سراغ استفاده از مکمل های آهن رفت. در کم خونی های شدید ممکن است نیاز به تزریق وریدی آهن باشد. آهن را به صورت عضلانی تزریق نمی کنند. تزریق آهن باید صرفا به شکل وریدی و ترجیحا در کلینیک انجام پذیرد.
در ادامه مصرف دوزهای بالای آن برای مدت مشخص توصیه می شود. در سایر موارد مانند کم خونی ناشی از نقائص رژیم غذایی یا مشکلات تغذیه ای در کودکان اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی راهگشاست. در موارد ضروری می توان از مکمل های آهن با دوزهای متوسط مانند فولی مکس داروافشان شایگان استفاده کرد. در مواردی که با کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک مواجه هستیم استفاده از بست فولات می تواند مفید واقع گردد.
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی دارو افشان شایگان
References
شرکت داروسازی دانش بنیان دارو افشان شایگان تولید فرآورده های سلامت محور در اشکال دارویی متنوع را وجهه همت خود قرار داده است.
لینک های مفید ————
اطلاعات تماس ————
تلفن : 02191007002
صدای مشتری : 1603
پست الکترونیک : info@shayganpharma.com
©کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت دارو افشان شایگان می باشد .
